VU Magazine 1989 - pagina 198

Het verschijnsel waarbij plotseling, tijdens de slaap, een op het oog gezonde zuigeling overlijdt, is waarschijnlijk zo oud als de mensheid zelf. Maar aan de oorzaak ervan werd door de eeuwen heen eigenlijk nooit getwijfeld. Verstikking, zo dacht men, had de dood teweeggebracht. En meestal werd dan beschuldigend naar de moeder gewezen. Zij zou nalatig zijn geweest, of zou, door in haar slaap op het kind te zijn gaan liggen, de dood op haar geweten hebben. Traditioneel voorbeeld hiervan is het geval van de twee hoeren die voor de rechterstoel van koning Salomo verschijnen, wanneer blijkt dat de baby van één van tweeën 's nachts is overleden. Ze betwisten elkaar het nog levende kind, terwijl de één de ander ervan beschuldigt de nagenoeg even oude jongetjes te hebben verwisseld. Ondanks de ruzie lijkt men het eens over de doodsoorzaak die een abrupt einde maakte aan het leven van deze waarscfiijnlijk nog jonge zuigeling. Het bijbelverhaal maakt er als volgt gewag van: "...de zoon van deze vrouw is des nachts gestorven, omdat zij op hem gelegen had". Bezien vanuit de huidige kennis over het verschijnsel, is echter heel aannemelijk te maken dat hier van wiegedood sprake is geweest. "Dood door verstikking" was in dit soort gevallen vrijwel steeds de eindconclusie; een snelle gevolgtrekking die zelfs tot ongeveer 1970 gebruike-

Geneeskundige onderzoekers stortten zich op het schrikwekkende, plotseling mysterieus geworden fenomeen. lijk bleef; óók nog, toen de meeste babies allang niet meer in het ouderlijk bed te slapen werden gelegd. Gestikt in deken of lakentje was, bij jonggeborenen die, slapend in hun eigen wiegje, overleden, inmiddels de voor de hand liggende verklaring geworden. Pas in de jaren zeventig begon langzamerhand het idee post te vatten dat de oorzaak van zo'n acute dood minder simpel was.

iegedood groeide uit tot een spookachtig begrip. En bij jonge ouders groeide de angst. Als verstikking de plotselinge dood niet kon verklaren, wat dan wél? Geneeskundige onderzoekers stortten zich op het schrikwekkende, plotseling mysterieus geworden fenomeen. Hun speurtocht ging in eerste instantie in de richting van afwijkingen aan hart en longen. Twintig jaar lang moeizaam zoeken in die richting, leverde echter geen eenduidige resulta20

ten op, althans niet in de vorm van een plausibele, in alle gevallen geldige verklaring. Eigenlijk pas sinds kort is men een ander accent gaan leggen in het onderzoek naar de oorzaken van wiegedood. Geavanceerde technieken in het hersenonderzoek en nieuwe inzichten in het functioneren van het zenuwstelsel, bevorderden het verleggen van de aandacht der onderzeekers, van hart en longen naar het brein van de pasgeborene. Was het wellicht zo dat een aangeboren afwijking daar, die tevoren nooit kon worden vastgesteld, de plotselinge dood van zulgelingen verklaarde? Nieuwe theorieën kwamen tot ontwikkeling. Zo ook de hypothese dat een minuscuul defect in de hersenstam, van waaruit vitale functies als ademhaling en hartslag worden gereguleerd, wiegedood zou kunnen veroorzaken. De Amerikaanse neurologe dr Hannah Kinney bijvoorbeeld, zoekt het vooral in die richting. Zij maakte onlangs openbaar dat zij in de hersenstam van aan wiegedood overleden babies, ongewoon littekenweefsel had gevonden. Kinney is overigens niet de enige Amerikaanse onderzoeker die zich op de hersenstam concentreert. Anderen hebben daarin bijvoorbeeld vetmoleculen aangetroffen die afwijken van die van 'normale' kinderen, fvlaar ook elders in de hersenen wordt naar verklaringen gezocht. Zoals door de eveneens Amerikaanse patholoog dr. Richard Naeye die, in het hersengedeelte dat de bewegingen van de tong coördineert, bij wiegedood-kinderen opvallend weinig zenuwcellen aantrof. Zijn theorie is nu dat de daardoor veroorzaakte geringere controle over de tong, een dodelijke afsluiting van de luchtwegen veroorzaakt. Weer anderen zoeken het echter in afwijkingen aan het immuunsysteem, in een gebrekkige regulatie van de lichaamstemperatuur, of in de enzymenhuishouding van jonge kinderen, Tot de laatste categorie potentiële oorzakelijkheden behoort een aangeboren stofwisselingsziekte die, als zodanig, in '85 uitvoerig in het nieuws kwam. Bij sommige door onbekende oorzaak overleden zuigelingen constateerde men achteraf de erfelijke afwezigheid van een bepaald enzym dat in de stofwisseling aanzet tot vetverbranding. Dit enzym - in de regel MCAD - zorgt ervoor dat, naarmate de tijd sinds de laatste maaltijd verder verstrijkt en de glucose waarin het voedsel werd omgezet als primaire energiebron uitgeput raakt, de voorraad lichaamsvet wordt aangesproken om in de energiebehoefte te voorzien. Ontbreekt dit enzym dan is de vetverbranding waartoe het had moeten aansporen, gestoord. Een kind kan dan in de problemen raken en zelfs overlijden, omdat de toevoer van energie naar de hersenen ontoereikend is. Op zichzelf vormt deze enzymdeficiëntie wel een sluitende verklaring. Maar stofwisselingsziekten zijn dermate zeldzaam, dat deze in niet meer dan één a twee procent van alle wiegedood-gevallen als oorzaak verantwoordelijk kunnen worden geacht. VU-MAGAZINE—MEI 1989

i ,ó i | i | (

|,

= ,> | i . i';, ;'

\

b

\

^

i 1

| 1 1

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen