VU Magazine 1989 - pagina 318

De geurantennes van de kleine nachtpauwoog. Foto Frans Hodzelmans Vlinderstichting Wageningen

De opwindende geur van feromonen

GERT VAN MAANEN

Feromonen of geurstoffen spelen niet alleen een belangrijke rol in het seksuele leven van vlinders. Ook bij zoogdieren is de werking ervan aangetoond en toepassingen zijn er zowel in de landbouw als in de veeteelt. En hoe zit het met het zoogdier mens? De prestaties van een vlinder zal hij ondanks drie lagen after-shave nimmer kunnen evenaren. De eerste ontdekking dat geurstoffen een belangrijke rol spelen in het seksleven van dieren werd gedaan door de Franse insektenkundige Jean-Henri Fabre rond het begin van deze eeuw. In zijn laboratorium kwam op een meidag een vlinder uit de pop. Diezelfde avond fladderden er talloze mannelijke nachtpauwogen door de kamers van het huis van Fabre. Ze probeerden het laboratorium binnen te dringen. Daar toegelaten vlogen ze onmiddellijk naar de gazen stolp, waaronder het pas uitgekomen vlindervrouwtje zich bevond. Fabres interesse was

gewekt en hij wierp zich dan ook op de vraag welke signalen vrouwtjesvlinders uitzenden om mannetjes te lokken. Talrijke proeven deed hij met nachtvlinders als eikenspinners en nachtpauwogen. Al spoedig kwam hij op de gedachte dat er een geurstof in het spel moest zijn, die door het vrouwtje werd verspreid. Zo ontdekte hij, dat de grote opvallende 'voelsprieten' op de kop van de mannetjes een belangrijke rol spelen in de zoektocht naar paringspartners. Mannetjes die van deze waaierachtige sprieten beroofd waren, konden

de vrouwtjes niet meer vinden. De 'voelsprieten' of antennes doen bij vhnders dienst als reukorganen.

T

och kon Fabre maar niet geloven dat vlinders in staat zouden zijn op afstanden van enkele kilometers de geurstoffen van vrouwtjes waar te nemen. Je zou volgens hem dan net zo goed kunnen verwachten 'een meer rood te kunnen kleuren met een druppel karmijn'. Om aan te tonen dat het iets sterkers dan een geursignaal moest zijn deed hij een proef waarbij hij de mogelijke geurstoffen van VU-MAGAZINE—SEPTEMBER 1989

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen