VU Magazine 1989 - pagina 248

bat meer is dan een intern acade- Tekening misch akkefietje. '^«d Meijer De affaires rond Buikhuizen en Swaab zijn tot dusverre incidenten geweest, die vooral illustreren dat het erfelijkheidsdenken weinig prestige meer bezit. Maar de micro-bioloog Huub Schellekens en de historicus Rob Visser vermoeden dat daar verandering in gaat komen. In hun in 1987 verschenen boek De genetische manipulatie, ontwaren zij de opbloei van een DNA-cultus door de successen die geboekt zijn in de ontcijfering van de samenstelling van het genetisch materiaal.

Het wankelend taboe op biologisme KOOS NEUVEL

'Eén verkeerd gen en je loopt de hypotheek voor je nieuwe huis mis.'

Schijnbaar tegengestelde theorieën houden elkaar als vechtende dronkelappen in evenwicht. Maar intussen luidt de ineenstorting van de structuur van het DNA het einde in van een vooraanstaand taboe in de wetenschap. In de academische wereld rust een taboe op biologisme. Sociaal gedrag dat verklaard wordt vanuit erfelijke eigenschappen die individuen bezitten, is uit den boze. In NRC-Handelsblad van 13 april verklaarde oud-commentator 'K.M. Schreinef het volkomen terecht te vinden dat dit taboe bestaat. Voor hem is het een nuttige veiligheidsvoorziening, een "zelfbescherming van de academische wereld tegen een mogelijke nieuwe verleiding en bescherming van die groepen die opnieuw het slachtoffer zouden kunnen worden van academische verwatenheid." Eén sleutelwoord volstaat voor Schreiner om het biologisme definitief in diskrediet te brengen: Auschwitz. Hij kan daar goede argumenten voor aanvoeren: in Auschwitz werd immers de meest extreme consequentie getrokken uit de biologische rassenleer zoals die al geruime tijd daarvoor in brede kring in de 26

Duitse academische wereld geaccepteerd was. Het is bekend dat een niet gering aantal Duitse geleerden dan ook bijzonder verheugd was toen de nazi's aan de macht kwamen: eindelijk zouden theorie en praktijk niet langer door een brede kloof van elkaar gescheiden zijn! Enthousiast werkten de academici mee aan de uitvoering van grootse plannen: van het steriliseren en euthanasiëren van psychiatrische patiënten en gehandicapten tot het uitroeien van al die rassen die in de verste verten niet konden tippen aan het gezonde, blonde Arische ras. De coöperatieve gezindheid van veel academici met het nazi-regime valt niet toe te schrijven aan een louter individuele morele verdorvenheid. Men scheen in overeenstemming te handelen met de darwinistische principes van de strijd om het bestaan. Als de zwakkere rassen en

mensentypes een even goede kans kregen om zich voort te planten als de sterken, zou de menselijke soort als geheel kwaliteitsarm worden, degenereren en uiteindelijk de overlevingsstrijd verliezen, zo redeneerden veel geleerden. Vandaar dat het een pak van hun hart was toen er eindelijk een politieke groepering opstond die hun zorg deelde. Het programma dat in Duitsland tot in de puntjes werd uitgevoerd, bestond in meer gematigde vorm ook in andere landen. Evenals in Duitsland zijn ook in Amerika psychiatrische patiënten gesteriliseerd en werden immigranten uit landen als China en Japan geweerd op grond van hun vermeend inferieur genetisch materiaal. Verder is herhaaldelijk beweerd dat het zinloos is om de positie van armen, vrouwen en zwarten te verbeteren. Volgens darwinistische principes hebben zij hun treurig lot VU-MAGAZINE—JUNI 1989

"Onder de moleculair biologen heerst de veelal onuitgesproken overtuiging dat het DNA de basis is van het leven in al zijn hoedanigheden. Er is een sfeer van: als het gen bekend is, dan is het probleem opgelost. Het moleculair biologisch onderzoek staat in groot aanzien en het is niet vreemd dat het ook buiten de wetenschappelijke wereld invloed heeft." Dat DNA-onderzoek biedt de mogelijkheid om allerlei erfelijke afwijhelemaal aan zichzelf te danken; dat gelost door het debat uit de weg te kingen in de genen te ontdekken, en ligt 'nu eenmaal' in de aard van het gaan. Een terreinverkaveling houdt biedt daarmee de hoop ze te kunnen beestje besloten. Die uitdrukking biologie en sociologie zorgvuldig bestrijden. Maar de auteurs schetsen 'nu eenmaal' lijkt de essentie van de van elkaar gescheiden. Anderen hul- ook een angstaanjagend beeld van politieke boodschap van de eugene- len zich in onduidelijke compromis- de mogelijke andere consequenties tica te bevatten: geen actieve hervor- sen, waarbij aangegeven wordt dat van zulk onderzoek. Er kunnen vermingsgezindheid maar fatalistische beide factoren van belang zijn, banden gelegd gaan worden tussen berusting; elke verandering die in- zonder evenwel precies te zeggen iemands genetisch materiaal en druist tegen de veronderstelde regels waar nurture ophoudt en nature be- maatschappelijk gedrag. DNA-sequenties zouden volgens Schellekens der natuur, is gedoemd te misluk- gint. en Visser een rol kunnen gaan speken. Een enkele onderzoeker ~ de namen len bij de selectie van personeel, het een wonder dat de eugene- Buikhuizen en Swaab dienen hier te afsluiten van een verzekering, het tica door fatsoenlijke, de- vallen - is zo ongemanierd zich niets aangaan van een lening enzovoort. mocratische burgers tegen- van deze academische omzichtigheid "Eén 'verkeerd' gen en je loopt de woordig met een wantrouwend oog aan te trekken. Zonder diplomatieke hypotheek voor je nieuwe huis mis." wordt bekeken. De biologie, zo vin- plichtplegingen stellen zij, dat erfeden velen, kan zich maar beter hele- lijke eigenschappen best eens van aarmee is de nachtmerrie maal niet bezighouden met mense- doorslaggevend belang voor het nog niet ten einde. Zo kan lijk gedrag, laat men zich beperken menselijk gedrag zouden kunnen gewezen worden op de optot dieren en planten! Op die manier zijn, en of dat niet eventjes door komst in Amerika, halverwege de wordt de aloude nature-nurture con- hard, empirisch onderzoek uit- jaren zeventig, van de sociobiologie. troverse, over de vraag of de mens gezocht kan worden. De emoties die De grondlegger van de sociobiolobepaald wordt door zijn erfelijk ma- zulke onderzoeksplannen losmaken gie, E.O. Wilson, beweerde dat inditeriaal of door zijn omgeving, op- laten zien dat het nature-nurturede- viduele eigenschappen als gehoor-

G

D

VU-MAGAZINE~JÜNI 19

27

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen