VU Magazine 1989 - pagina 278

de mensen inderdaad stemmen, en zo ja op wie? Er zal gewerkt moeten worden in het stembureau, maar dat heeft nu ook zin. Dit worden historische verkiezingen." En wel zo historisch dat in sommige districten de voorverkiezingen op grond van protesten opnieuw moesten plaatsvinden. Zo hebben vele wetenschappers, met name nietpartijleden, zich opgewonden over het feit dat Sacharov niet gekandideerd werd namens de Sovjet Academie van Wetenschappen. Dankzij deze 'academische muiterij' werd er vlak voor de verkiezingen een herstemming georganiseerd, die het gewenste resultaat had; Sacharov werd gekandideerd.

N

iet iedere toerist zal met alle veranderingen geconfronteerd worden. Maar als je je ogen, en vooral je mond, open doet, kun je je aan veel ervan haast niet onttrekken. Vooral wanneer je in gesprek komt met Sovjetburgers zelf. Want al lijkt het voor ons soms alsof glasnost en perestroika uit de lucht zijn komen vallen, zij weten

De hervorming van de economie is goeddeels nog niet verder gekomen dan de tekentafel. we! beter. Het heden blijft in niet onbelangrijke mate een produkt van het verleden. Hadden de leiders uit het verleden de eenvoudige arbeiders en boeren niet het paradijs op aarde voorgespiegeld door te stellen dat het communisme voor hen werken naar vermogen en ontvangen naar behoefte zou betekenen? Vooral Stalin beloofde iedereen van alles, met name een snelle komst van het lang verbeide aardse paradijs. Tot in de jaren dertig was het niveau van de technologie nog zo laag dat vele handen licht werk maakten. Langzamerhand drong echter ook in de Sovjet-Unie het besef door dat de produktie beter, efficiënter en moderner georganiseerd zou moeten worden en dat de mentale capaciteiten van de mens ten volle moeten 12

worden benut. In een tijd van mechanisatie is handarbeid goeddeels achterhaald. Automatisering maakt mechanisering ouderwets. Bovendien was ontwapening economisch noodzakelijk. Er was geen geld om een militair antwoord te vinden op Reagans Star Wars. Perestroika en glasnost zijn daarmee de historisch gegroeide antwoorden op de problemen van de tijd. De huidige hervorming van de economie is echter goeddeels nog niet verder gekomen dan de tekentafel. Deskundigen spreken wel van een experiment, waarin twee principes naast elkaar getolereerd worden. Wat in Engeland zou gebeuren als het verkeer voortaan rechts zou moeten houden, maar voorlopig, bij wijze van overgang, zowel links als rechts zou mogen rijden - zo ongeveer gaat het er in de huidige Sovjet-economie aan toe. De bazen denken nog te veel in papieren resultaten, zowel wat betreft produktie, als de inspraak van de werknemers. Om meer winst te boeken wordt er niet bedacht hoe de produktie efficiënter georganiseerd kan worden, maar worden de prijzen verhoogd. Doordat de meeste bedrijven een monopoliepositie hebben, raken ze hun produkten toch wel kwijt op de markt. De consumenten moeten echter meer betalen, vragen bij hun bazen om salarisverhoging, die hen veelal gegund wordt, wat weer leidt tot prijsverhoging , etcetera.

E

en extra complicatie vormt het nationaliteitenprobleem. Als federale staat bergt de USSR vele naties in zich. Juist nu democratie, openheid en hervorming in ieder geval met de mond beleden worden, zien nationalisten hun kans schoon om de eigen identiteit te onderstrepen en een einde te maken aan het 'Russische imperialisme'. Zolang de geest van het nationalisme dankzij de straffe hand nog in de fles zat, leek hij klein. Nu hij uit de fles gekomen is, lijkt hij ontembaar. Misschien dat een echte federale organisatie van het land een uitweg kan bieden? En last hut not least moge duidelijk zijn dat veel vrouwen hun tweederangs maatschappelijke positie aan de kaak stellen en een daadwerkelijk emancipatiebeleid eisen. Zelfs een

van oudsher conservatief orgaan als de Vrouwenraad spreekt nu in duidelijke termen over de dubbele belasting van de vrouw. Het is duidelijk dat veel burgers in de Sovjet-Unie op dit moment gerechtvaardigde verlangens hebben. Nog duidelijker is dat deze binnen de huidige organisatie niet direct kunnen worden gehonoreerd. Het gevaar bestaat dat de burger ongeduldig wordt. Bij ons kan een kabinet al vallen over de mogelijke afschaffing van het reiskostenforfait ten behoeve van een milieuplan. Hoe realistisch is het dan te verwachten dat Gorbatsjovs hervormingen doorgang zullen vinden, ondanks het feit dat dit voor talloze burgers op zijn minst een tijdelijk terugval in inkomen met zich mee zal brengen? De grote oktoberrevolutie lijkt opgevolgd te worden door de revolutie van de rijzende verwachtingen. En aan die verwachtingen zal toch, al is het maar gedeeltelijk, tegemoet gekomen moeten worden. Te lang heeft het volk zijn honger moeten stillen met een symbolische output als parades op het Rode Plein, of een dag gratis werken uit solidariteit met de door het imperialisme onderdrukte volkeren in Vietnam of Nicaragua. Het ongeduld toont zich onder meer in de graagte waarmee afgevaardigden van het volkscongres recentelijk de verkiezing van de Opperste Sovjet bediscussieerden. In hun ogen doen Gorbatsjovs pragmatische voorstellen om de nieuwe democratie van hanteerbare spelregels te voorzien, zoals het invoeren van een maximum spreektijd van vijf minuten per afgevaardigde, afbreuk aan de democratische verworvenheden. Op straat zijn de mensen vooralsnog niet pessimistisch. Velen zeggen dat ze nu de mooiste tijd van hun leven meemaken. Men leeft bij de dag, en geniet van de nieuwe vrijheden. Soms aarzelend, alsof ze het nog niet helemaal kunnen geloven. Soms met volle teugen. En al zou dit over een maand, een halfjaar of een jaar afgelopen zijn: "Deze ervaring kan niemand mij meer afnemen." Het lijkt er op dat de rede heeft overwonnen. En dat alleen al zou voldoende moeten zijn om snel een reis te boeken naar de Sovjet-Unie. ü VU-MAGAZIME—.JULI/AUG, 19B9

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen