VU Magazine 1989 - pagina 166

hoge belastingen. De proloog werd na de eerste opvoering verboden. Een ander actueel element was dat een eenvoudig soldaat als Dioclesian keizer blijkt te kunnen worden. Zijn verdiensten (merites) zijn belangrijker dan zijn afkomst. Daarmee stelt het stuk de meritocratie ter discussie in een tijd waarin in Frankrijk Lodewijk XIV nog meende dat zijn heerschappij aan die van God ontleend was. Nu, anno 1989, lijkt Dioclesian echter geen actuele politieke boodschap meer uit te dragen. Maar dat hoeft ook niet, vindt Muller. "Altijd die ernst en die nadruk op het heden. Je kunt van het verleden ook leren dat men toen dolle pret beleefde." Het stuk lijkt trouwens naast de pohtieke betekenissen ook een licht feministisch trekje te hebben. Weliswaar noemt Muller Drusilla "een nogal slappe griet" en twijfelt ze aan de goede inborst van Aurelia, maar Delphia lost het tenslotte allemaal maar op. De epiloog eindigt dan ook met de oproep om een vrouwelijke regering te vormen. Het is helaas onbekend welk personage deze tekst uitsprak, maar het was in ieder geval een vrouw. Ze verklaart zich, als vrouwen het slechter zullen blijken te doen dan mannen, bereid om te leven en te sterven als een non. Leuk, maar misschien te leuk, want

'Regisseurs doen met Gijsbrecht van Aemstel wat Floris V met Machteld van Velzen deed.' evenzeer als een feministische boodschap kun je de passage opvatten als een olijke kwinkslag die de ondergeschikte positie van vrouwen juist bekrachtigt. Een seksistisch grapje dus. Muller: "Het hangt er vanaf hoe de proloog werd uitgesproken. Ik denk niet dat vrouwen ermee belachelijk werden gemaakt, want het aandeel van vrouwen in dit toneelgezelschap was heel groot. Ze hadden vijf formidabele actrices en twee van hen hadden ook een financieel aandeel. Ik denk dat het half-half is geweest. De passage werd niet gebruikt om vrouwen belachelijk te maken, maar 32

Muller denkt toch dat het mogelijk moet zijn een toneelframe te ontwerpen dat er voor zorgt dat de mouller doet er in haar gelijkheden van het Dorset Garden proefschrift alles aan, te Theatre ook in hedendaagse theaters weerleggen dat Dioclesian kunnen worden gerealiseerd. En hoe aan gebrek aan eenheid zou lijden. zit het met de belichting? Indertijd Ze wijst op functionele herhalingen werden de Londense theaters belicht in de tekst, in de muziek en in het door kaarsen. Dat is dan ook de toneelbeeld. Daarnaast is er het ge- oorzaak ervan dat ze stuk voor stuk bruik van de toonsoort: overwegend zijn afgebrand. C-majeur; de toonsoort die voor het Ze geeft toe: "Echte kaarsen zijn een koningschap en het militaire stond. probleem, want de brandweer staat Ook is er de rol van het koor, dat terecht nergens meer toe om die te zich ontwikkelt van een soldaten- gebruiken. Maar in Stockholm heeft koor tot de spreekbuis van de lief- men een electrische kaars ontwikdesgod Cupido. keld, die net zoveel licht geeft als Toch is de kritiek op de eenheid van een echte kaars. En het licht van die het stuk al oud. Al in 1702 hekelde kaars beweegt, net zoals een vlam, een anonieme scribent de scène op een onvoorspelbare manier. Zowaarin de legerleiding het zwaard iets zou in de huiskamer inderdaad heeft getrokken en dan ineens stil bespottelijk zijn, maar als je problijft staan om naar een liedje te beert om decors te bouwen en kosluisteren. Hij vond dit net zo onzin- tuums na te maken dan is er toch nig is als wanneer iemand om een wat voor te zeggen om te proberen pijp tabak roept op het moment dat ook de belichting - die bij toneel zijn bruid en de priester voor de hu- heel belangrijk is - zo te krijgen als welijksvoltrekking aan het altaar die indertijd was." staan te wachten. Dan is er de vraag of een attribuut Volgens Muller is dit dezelfde soort als de voorgeschreven hand die een kritiek die ook tegenwoordig nog te bliksem vasthoudt, niet lachwekbeluisteren valt bij mensen die nooit kend zal overkomen. "Ja ik denk naar de opera willen. "Het is onecht. het wel, de mensen zullen vreselijk Ja, natuurlijk is het onecht. Dat is moeten lachen. Maar waarom niet? nu juist de gein. Het is een volledig Als je het goed doet zullen het gelach en het ooh-geroep door elkaar kunstmatige kunst." Anders dan tegenwoordig in musi- heen klinken." cals en opera's, zijn het niet de acteurs zelf die de hedjes zingen. De n 1987 zijn er al eens plannen grens tussen zangers en acteurs is geweest om Dioclesian tijdens sindsdien geleidelijk aan steeds verhet Holland Festival uit te voeder vervaagd. Volgens Muller is er ren. Muller werd samen met dirigent wel wat in het voordeel van de oude Ton Koopman gevraagd om medesituatie te zeggen, al werd de reali- werking te verlenen aan een voorteitswaarde er niet door verhoogd. stelling onder regie van Pina Bausch. "Tegenwoordig zie je dat regisseurs Niet dat ze iets tegen Pina Bausch van iemand die een heel moeilijke hebben, maar ze hebben toch maar aria moet zingen, verlangen dat ze beleefd geweigerd. Een uitvoering dat ondersteboven liggend op een van de semi-opera King Arthur, die trappetje doet. Vroeger liet men zo Purcell samen met John Dryden iemand met rust." maakte, gaat dit jaar ook al niet door. f Dioclesian voldoende een- Zal het er dan nooit van komen? heid heeft of niet, is uitein- Misschien toch wel. Er zijn nog geen delijk geen academische contracten getekend, dus namen vraag. Niet een proefschrift kan het kunnen nog niet worden genoemd bewijs leveren, dat kan alleen een zo (Gardiner doet in ieder geval niet authentiek mogelijke opvoering. mee), maar zeer waarschijnlijk zal Zullen praktische bezwaren dat niet Dioclesian als een Nederlands-Enverhinderen? Het Dorset Garden gelse coproduktie worden uitTheatre bestaat bijvoorbeeld niet gevoerd. In 1990? Nee helaas. Er meer. wordt gemikt op 1991, op de kop af Het is nogal een wild idee, maar 301 jaar na de première. D werd wel op een bepaalde lichtvoetige toon uitgesproken."

M

I

O

VU-MAGAZINE—APRIL 1989

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen