VU Magazine 1990 - pagina 21

Verandert er ooit iets in Nederland? Reeds in de zestiende eeuw merkte de Florentijnse zakenman Lodovico Guicciardini op: "Van nature zijn de Nederlanders koud en bezadigd, Tegenslagen en 's werelds loop nemen zij filosofisch op zonder er zich al te druk over te maken." Sinds jaar en dag bestaat er een duidelijk beeld van de Nederlandse mentaliteit. Met stelligheid beweerde Johan Huizinga in 1933: "Of wij hoog of laag springen, wij Nederlanders zijn allen burgerlijk, van de notaris tot de dichter en van de baron tot de proletariër," Wat de eigenschappen van die burger zijn, vraagt menig landgenoot die zich opmaakt voor 1992 zich momenteel opnieuw af. Als een spiegel houdt hij zich de lijstjes voor die zijn karaktertrekken moeten weergeven. Wat staat erop?

wel eens uit de hand. Beeldenstormen en voetbalvandalisme zitten hem in het bloed. Is het lijstje hiermee afgerond? Kousbroek: "Een bruikbare toets voor zulke lijstjes is misschien om te zien of het woord schijnheilig erop voorkomt." Voegen we dat er nog aan toe, samen met de vergeetachtigheid, waar Jan Blokker onlangs op wees. Het ontbreken van historisch en cultureel besef, leiden er volgens hem wellicht toe dat de

D

e Nederlander is nuchter. Hij houdt van eenvoud en soberheid en niet van nieuwigheden, intellectueel gedoe, grote gebaren en heldenverering. Hij heeft een geringe fantasie. Hartstocht en romantiek hebben op zijn ziel geen vat, maar vrijheidsliefde doet zijn borst opzwellen. Het tempo van zijn handelingen wordt bepaald door bedaardheid -een onvertaalbaar woord, merkte de negentiende-eeuwse historicus Fruin op. Het meest op zijn gemak - oost west - voelt hij zich in zijn eigen huiskamer. "In hun interieurs heerst zo'n orde en is er zoveel uiterst gerieflijke huisraad voorhanden dat het een lust voor het oog is", schreef Guicciardini reeds. Die weelderige huiskamer is de vrucht van zijn spaarzaamheid, die soms voor gierigheid wordt versleten, en zijn hebzucht. Om geen ruzie met de buren te krijgen, leeft hij doorgaans volgens zijn normen. Als anderen die overtreden, viert morele verontwaardiging hoogtij. Psycholoog Nico Frijda: "Ik heb brave mensen gezien, die ineens het schuim op de mond kregen als er een jongen binnenkwam die een ringetje in zijn oor droeg." Voor de ramen en elders in het huiskamerinterieur hangen zoveel gordijnen, dat Rudy Kousbroek Nederland een bewoond gordijn noemde. De venstergordijnen laat hij 's avonds open, want hij hoeft zich nergens voor te schamen. Immers: "De orde en de properheid van de huizen in de Nederlanden vinden zonder enige twijfel op de hele wereld hun weerga niet", vond Guicciardini al. In die huiskamer windt hij zich als het nodig is op over godsdienstige en ethische kwesties, al is die opwinding tegen zijn aard. Hij is vaak zwaar op de hand en drankzuchtig. Volgens de historicus Jan Romein is de eeuwenoude drankzucht echter getemperd, sinds de arbeidersbeweging de sociaal-economische omstandigheden heeft verbeterd. De Hollandse keuken is niet verfijnd en de eetgewoonten zijn het ook niet. Aan tafel maakt de Hollander een onbehouwen indruk. Ook elders loopt zijn gedrag VU-MAGAZINE—JANUARI 1990

Nederlanders n 1992 de beste Europeanen blijken te zijn. \ / isschien valt er in dit lijstje meer te her\ / kennen dan in een horoscoop, maar misV schien ook niet. Wat denkt de huidige wetenschap ervan? Voor wetenschappers is de nationale identiteit een lastig, moeilijk grijpbaar onderwerp. Toch houden zelfs hoogleraren die een naam hebben te verliezen zich er mee bezig. Zoals prof.dr. H.W. von der Dunk, prof.dr. J.J.A. van Doorn en prof.dr. A.Th. van Deursen. Bereidwillig traden zij begin november aan op een sym19

Boer uit Achterberg op de Veluwe. Foto Willem van Malsen

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen