VU Magazine 1991 - pagina 441

Stoet hoogleraren die voorbijtrekt. "Wat het confectiepak kan camoufleren komt aan het licht wanneer men zich in toga steekt." Het betreft het debuut van Karel van het Reve, 'Twee minuten stilte' uit 1959. Soms lijkt hij even zijn pen in de gal van zijn broertje te hebben gedoopt: "zeer grote domheid las men op vele gezichten, onzegbaar leed en onuitwisbare schande op andere, op weer andere een combinatie van deze dingen. Vele ziektes ook en lichaamsgebreken waren, naar het leek, maar al te duidelijk. Bultenaars, scheefgegroeiden en kreupelen waren talrijker dan men in een verzameling volwassen mannen zou vermoeden, en het aantal zo op het oog kindse grijsaards bedroeg meer dan twintig procent."

Zijn professoren in een seksclub grappig? Datje daar verschillend over kunt denken, blijkt uit de waardering van satirische universiteitsromans. Een genre dat bij ons niet tot bloei komt.

L

euk of niet? Daarover kun je natuurlijk van mening verschillen. In 'De universiteit in opspraak' worden de verschillende landen afzonderlijk behandeld, zodat je met dit boek in de hand kunt vergelijken hoe men in die landen tegen het genre aankijkt. Laten we beginnen met Frankrijk. In zijn 'Reis naar het einde van de nacht' schrijft Celine: "Toen ik eindelijk die vijf of zes jaar academische ellende achter de rug had, bezat heid, terwijl ze slaven blijken te zijn ik m'n mooie snorkende titel." Tot van hun verwaarloosde passies en zover Frankrijk, dat net zo min als instincten. Spanje, Italië of Portugal iets subElders in de bundel haalt iemand stantieels aan het genre heeft bijFreud erbij, die al opmerkte dat de gedragen. mens constitutioneel weinig geschikt Dan Rusland. Universitaire camis voor het bedrijven van weten- pussen zijn hier nooit gebouwd, dus schap. Doet hij het toch, dan is zon- de campus novel bestaat er ook niet. derhng gedrag het gevolg en binnen Maar de hoofdpersoon ervan kent de universiteit kan dit gedrag zich men in Rusland wel degelijk. Voor ontplooien zonder dat iemand er het eerst treedt hij op in 'Een vervevan opkijkt. Een hoogleraar in de lende geschiedenis', een noveUe van psychologie, Stuart Sutherland, be- Tsjechov uit 1889. Een naamloze schreef in 'Breakdown' zijn eigen professor is zeer succesvol, maar psychische ineenstorting. Hij schoor lijdt aan slapeloosheid en neerslachzich op weg naar zijn werk en om tigheid, zo blijkt uit zijnfictievedagtijd uit te sparen dicteerde hij brie- boekaantekeningen. Hij is geobseven door de wc-deur. Niemand die deerd door ziekte en dood, maar het vreemd vond. denkt dat hij alleen in wetenschap is geïnteresseerd. Zijn relatie met zijn en besloten gemeenschap vrouw is verstikkend ("het enige dat waar hoog tegen opgekeken zij uit het verleden heeft overgehouwordt, maar waarbinnen een den, is haar bezorgdheid om mijn belangeloosheid wordt vereist die gezondheid") en hij houdt van een niet strookt met de menselijke na- ander, maar op het beshssende motuur, dat moet wel leuke romans op- ment durft hij niet voor haar te kieleveren. 'A sorry lot', zo noemt de zen. hoofdpersoon van zo'n roman de In latere Russische romans, keert dit

JOHAN DE KONING

Vereeuwigde professoren A sorry lot. Foto Bram de Hollander

Het is een vreemd genre. Literatuurwetenschappers die hun brood verdienen met het bestuderen van romans, schrijven in hun vrije tijd zelf een roman en die speelt dan niet in een verre bosrijke omgeving, maar in de besloten wereld van de universiteit. Die roman staat vol ondeugende grappen over verstrooide professoren die kampen met Hchamelijke gebreken, slapeloosheid en gebrek aan inspiratie. Hun redevoeringen mislukken en hun artikelen komen niet verder dan de eerste zin. Onderling zijn de geleerden verwikkeld in een machtsstrijd die zich concentreert op de kamerindeling. Ze gaan twijfelen aan het nut van hun geleerdheid als ze verliefd worden op een levenslustige studente en vergeefse pogingen doen haar aan zich te binden. Sommige motieven zijn al zo oud als 34

het raadsel der onleesbaarheid. Er staan vreselijke zinnen in over het problematiseren van de werkelijkheid en het metafictionele karakter van de bestudeerde werken (intertekstualiteit is alweer uit de mode). De beer uit Parijs heeft reeds gereageerd dat de jeugd niet moet worden aangemoedigd dit gebrabbel te lezen. Maar toch staat er veel interesn Groningen heeft men het boek sants in. zeker. Want uitgerekend aan de Bijvoorbeeld de citaten. In de aluniversiteit die werd vereeuwigd gemene inleiding, waarin de populain Nederlands bekendste universi- riteit van het genre ter sprake komt, teitsroman, heeft bestudering van wordt David Lodge aangehaald. Hij het genre plaatsgevonden. Vorig merkt op dat alle literatuur gedomijaar organiseerde het Studium Ge- neerd wordt door de thema's seks en nerale er een serie lezingen over macht. Binnen de universiteitsrocampus novels. Voor de thuisblijvers man werken die thema's ironisch, werden de teksten gebundeld onder omdat de leden van de universitaire de titel 'De universiteit in opspraak'. gemeenschap geacht worden zich Natuurlijk ontvouwt zich ook in dit volledig te wijden aan het belangeliteratuurwetenschappelijke werk loos najagen van kennis en waar-

Faust en Gretchen, maar wat zou dat? Alles is al eens eerder beschreven en de auteur kan daar juist van profiteren in een postmodern spel van verwijzingen en citaten. Als het boek is verschenen, kijkt de auteur in de catalogus van de universiteitsbibliotheek of het al is aangeschaft. Zo ja: leuk. Zo nee: nog mooier.

I

VU-MAGAZINE—NOVEMBER 1991

E

m

VU-MAGAZINE—NOVEMBER 1991

negentiende-eeuwse personage steeds terug. Zijn vaste attributen zijn een brilletje,, een sik, een kaal hoofd, of juist een wapperende haardos die aan zijn jonge jaren herinnert. Een beroemde afstammeling van hem in de Nederlandse literatuur is Zbigniew Prlwytzkofski van Maarten Toonder. In het Rusland van na de revolutie ontpopt de zonderhnge geleerde zich begrijpelijkerwijs van een antiheld tot een echte held: de moedige eenling die zijn eigen normen en waarden weet te handhaven, tegen alle overheidsbemoeienis in. Nabokov laat hem naar Amerika emigreren in de gedaante van professor Pnin, volgens vertaalster Else Hoog het meest sympathieke romanpersonage aller tijden. Hij is als vele Russische intellectuelen ontworteld en gedesoriënteerd. Zijn verstrooidheid komt daar

'De leden van de universitaire gemeenschap blijken slaven te zijn van hun verwaarloosde passies en instincten.' uit voort. Direct aan het begin van het verhaal zit Pnin al in de verkeerde trein. Later gaat hij in de bibhotheek een boek lenen, dat is uitgeleend. Het blijkt een van de vele boeken die hij zelf nog steeds niet heeft terug gebracht. Even verdwaald als Pnin is Humbert Humbert, een ander personage van Nabokov. Deze Europese kamergeleerde wordt verliefd op de kauwgum kauwende en popcorn etende Lolita. Hun roman is geen universiteitsroman, maar is wel van belang voor het genre. Natuurlijk vanwege de liefdesgeschiedenis, maar ook vanwege de botsing van de Europese en de Amerikaanse cultuur.

D

ie botsing komen we weer tegen in het werk van Malcolm Bradbury en David Lodge, twee Engelse schrijvers die in hun romans de Engelse campus met de Amerikaanse hebben vergeleken. Lodge schreef zijn eerste satirische roman, 'The British Museum is Falhng Down' uit 1965, trouwens tij35

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen