VU Magazine 1993 - pagina 21

men zich aan de cliché's die men in Europa koestert." I En wat vindt u zelf van die clichés? "Ik vind ze meestal onzin. Meestal. Maar ze zijn nooit geheel zonder grond. Dat cliché dat Amerika geen cultuur heeft, dat het een platvoers land is waar alles snel en oppervlakkig moet - het is niet helemaal zonder waarheid, maar het is toch in het geheel niet waar. Ja, hoe moet ik dat nu zeggen? "Ik heb bewondering gekregen voor veel uitingen van de Amerikaanse cultuur. Maar het is waar: principieel heeft de Amerikaanse cultuur minder traditionele normen en maatstaven dan de Europese. Wij zitten vol met maatstaven om ons heen: de kathedralen, Leonardo da Vinci, Rembrandt enzovoorts. O p grond van zulke maatstaven hebben wij een heel sterk besef van wat mooi is en wat lelijk. In de Amerikaanse cultuur is het onderscheid tussen het hogere en het lagere er veel minder. Het gevolg is vulgarisering: wat de mensen mooi vinden, mag, vooral als er geld aan verdiend wordt. Dat zijn wij niet gewend in Europa. "In Amerika heeft kitsch een veel grotere kans om door te breken in de officiële kunst. En dat is bevruchtend, dat is het gekke. Ik vind in de hele popcultuur een hoop dingen die ik akelig vind, maar er zijn ook dingen die ik boeiend en interessant vind. En ik geloof dat dat komt door de bevruchting van het ene op het andere." H Boeiend en interessant. Maar ook mooi? "Daar heb je weer zo'n woord als 'mooi'. 'Mooi' is echt een Europees woord, vanuit een traditie van schoonheid. Amerika is een land waar iedereen doet wat hij wil. Niemand geneert zich voor anderen. Dat geldt voor kleding, godsdienst, muziek. Dat betekent dat iemand die van Bach houdt niet beter is dan iemand die van popmuziek houdt. De cultuur heeft daardoor een geweldige dynamiek. En de Amerikaanse cultuur verovert dwingend de wereld. Of je nu in Polen komt of in China, de jeugd wil blue jeans dragen, wil popmuziek h o ren. Een fantastisch verschijnsel." Amerika worstelt met een paradox: enerzijds beschouwt het zichzelf als de voltooiing van de geschiedenis, anderzijds beschouwt het zich als iets geheel nieuws. Wat is er waar van, en wat mythe? "De gedachte dat Amerika de voltooiing van de geschiedenis is, is een mythe, een mythe die de mensen gesterkt heeft, moed heeft gegeven, in staat heeft gesteld dingen te doen die ze anders niet gedaan zouden hebben. Maar realistisch is het niet: de geschiedenis wordt niet voltooid, er bestaat niet zoiets als de voltooiing of het einde van de geschiedenis. Over honderd jaar zijn wij er niet meer en dan zullen de mensen nog net zo worstelen als wij. "Die mythe speelt nog steeds een rol in het Amerika van vandaag. Het wordt alleen steeds

moeilijker om na te gaan in hoeverre het gemeend is als erover gesproken wordt. In de verkiezingscampagne kom je voortdurend slagzinnen tegen als: 'America is the eternal spring'. Dat zei Bush, of all people - want Bush is helemaal geen idealist, maar een heel erge realist. "Reagan is een heel mooi voorbeeld. Reagan speelde in op de oude mythe van de onbedorven natuur. Die zei: 'Ik kan alleen maar nadenken...' - hij kon natuurlijk nauwelijks nadenken - '...als ik een paard tussen mijn knieën heb'. De cowboy, dat is de grote mythe van het Westen: in de reine, grote natuur wordt de mens beter. Die mythe heeft trouwens haar wortels in Europa, in de Romantiek. Je vindt het nog bij Guido Gezelle: als je naar de maan kijkt, hoe zou je dan nog een slechte gedachte kunnen hebben? "De v/erkelijkheid achter de Romantiek was dat de natuur op de schandelijkste manier werd verwoest, geëxploiteerd en verruïneerd. En het individualisme dat er volgens Reagan zo magnifiek was ontwikkeld - de echte Amerikaan was er voor zichzelf en met de regering had hij niets te maken - bracht niets tot stand. Juist in het Westen zijn de belangrijkste dingen gedaan door de grote maatschappijen en de regering en niet door individuen. Maar het zijn sentimenten die diep zitten en waar de mensen graag in geloven." H Op welke sentimenten speelt Clinton in? "Clinton is toch veel meer een man van de m o derne cultuur. Die romantiek van het Westen, van: 'de regering is slecht voor ons', dat heeft hij niet. Integendeel, hij heeft nadrukkelijk gezegd - en dat is de andere traditie die Amerika kent - 'de regering, dat zijn wij'. Dat is precies het tegenovergestelde. Dat gevoel dat er aan gemeenschapszin gewerkt moet worden, heeft Clinton sterk beklemtoond. Daarom was ik ook blij dat hij won, want het werd hoog tijd dat die rare individualistische gedachten een beetje werden opgeruimd. Hij presenteert zich als de vertegenwoordiger van een 'nieuwe generatie'. Dat is wel weer typisch Amerikaans. 'Nieuw' is het woord waarmee je alles kunt aanprijzen."

B

H

Volgens u bevindt Amerika zich in een morele crisis. Wat zijn de symptomen? "De Amerikanen hebben meer dan een eeuw lang in zichzelf geloofd, tot na de oorlog. Maar toen kwamen de ongelukken: Vietnam, Watergate, Iran, het ene ongeluk na het andere. O n der zwarten is de situatie werkeHjk rampzalig slecht: ik geloof dat één op de drie zwarten niet ouder wordt dan twintig, door misdaad en drugs. Er zijn steden die veel erger zijn dan Oost-Europa. In een stad als Detroit zijn hele wijken die eruit zien alsof ze door een bombardement zijn getroffen. En de regering kan dat niet oplossen. Ze kan wel een beetje in de goede richting pushen. "Er zijn er die zeggen: uit die baaierd van ellen-

19

v u MAGAZINE JANUARI 1993

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen