VU Magazine 1993 - pagina 435

hij in het voorwoord van zijn 'OostIndise Spiegel', het boek waarin hij de corruptie en het zedenbederf in de koloniale samenleving aan de schandpaal nagelt.

Opiumsmokkel Veel VOC-dienaren, ook de hoge heren, verrijkten zich door voor eigen rekening handel te drijven. O p i umsmokkel was een geliefd middel om snel veel geld te verdienen in Indië. De Graaff was niet de enige die zich beklaagde over de gelddorst van Jan Compagnie. Hij laat zich wel kennen als een van de trouwste supporters van de "Loffelijcke Compagnie", die volgens hem een weldoener is voor het vaderland en voor zijn dienaren - zelfs het rapalje onder hen, dat anders in het rasphuis zou belanden. In Batavia moet De Graaff voortdurend hebben rondgelopen met toornig gefronste wenkbrauwen. Eigenlijk beviel de hele samenleving in de VOC-hoofdstad hem niet. Zijn boeken schetsen het beeld van een veelkleurige bevolking: Nederlanders, Chinezen, Javanen en de nakomelingen van gemengde verbintenissen, die door de Graaf worden gekarakteriseerd in al hun schakeringen en zonder zich te bekommeren om p o litieke correctheid ("stinkende Swartinne"). De kolonistenvrouwen - blank en gekleurd - zijn in de ogen van De Graaff arrogant, wulps en lui. De Aziatische en Euraziatische vrouwen liggen op matten, kauwen betel en drinken thee - in die tijd nog een exotische nieuwigheid. Ze eten nasi met hun vingers. Ze laten hun kinderen opvoeden door slaven, zodat die Malabars, Singalees en bastaardPortugees leren en geen fatsoenlijk woord Nederlands spreken. Ze gaan wel naar de kerk, maar daar zitten ze "als geparelde poppen te pronken". Schande! Marijke Barend laat zien dat deze multiculturele maatschappij ironisch genoeg in het leven werd geroepen door De Graaffs geliefde Compagnie. Omdat vrouwen die naar de Oost wilden verhuizen niet van het gewenste allooi waren, zette de VOC de emigratie van vrouwen stop en moedigde ze haar dienaren aan een Aziatische of Euraziatische bruid te zoeken. O m haar werknemers aan Indië te binden, verbood de V O C hen bovendien hun inlandse vrouw

en kinderen mee te nemen naar N e derland. De Graaff windt zich ook op over de wrede behandeling van slaven, die om het minste of geringste worden gegeseld, tot "de lappen daarbij nederhangen." "Wat dunkt u," vraagt de chirurgijn, "is zulks doen christenmensenwerk?" JVlaar wie hierna een pleidooi tegen de slavernij verwacht, komt bedrogen uit. Het blijven mensen, meent De Graaff, maar ze hebben hun ongeluk verdiend omdat God hen het Evangelie heeft onthouden. Daardoor kan hij ook spijtig opmerken dat hij door het vergaan van een schip een aantal goederen verloor, waaronder "57 slavinnen die ik tot een geschenk na Batavia had gesonden." Het relaas van reizigers als De Graaff herinnert op een pijnlijke manier aan een zwarte bladzijde uit de vaderlandse

geschiedenis. Hollanders waren slavenhalers en -houders, en - blijkens de gegevens die Barend aanhaalt over strenge straffen en zelfmoorden uit wanhoop - niet de meest humane.

Calvinist Wreedheden jegens slaven werden ook door andere reizigers beschreven en De Graaff was evenmin de enige die zich stootte aan de pronkzucht van de Bataviase vrouwen. Marijke Barend concludeert dat hij hier en daar slordig omspringt met data, maar over het geheel genomen een betrouwbare informant is. Niet dat hij alle plaatsen die hij beschrijft met eigen ogen gezien had: zoals gebruikelijk in een eeuw waarin niemand

Titelpagina Graaff.

van liet werk van Nicolaas de

v u MAGAZINE NOVEMBER 1993

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen