VU Magazine 1993 - pagina 161

wel, die leert dat spelenderwijs. Dat onderscheid houd ik gewoon voor een feit." Rieks op den Akker schaamt zich niet een dualist te noemen. In de v/ereld van de denkers over kunstmatige intelligentie is het woord 'dualist' zo'n beetje het ergste scheldv/oord dat voorstelbaar is. Een duahst heet iemand te zijn die een onderscheid maakt tussen geest en materie. De Franse denker René Descartes is ermee begonnen. Dankzij onze geest, daar komt de theorie op neer, kunnen we de hele buitenwereld begrijpen; dankzij de geest ook kunnen we de materie vormgeven. Maar die geest zelfheeft iets onbegrijpelijks; alle fysische wetten die we in de buitenwereld aantreffen, kunnen niet van toepassing worden verklaard op ons menselijk bewustzijn. Datgene wat alle wereldraadselen verklaart, blijft zelf iets onverklaarbaars.

Ki«a»j«5PWft,i

Dictator

'Brandt het Cartesiaanse theater af, is de lijfspreuk van Daniel Dennett, een leuze die hij het liefst op t-shirts afgedrukt zou zien. In zijn nieuwste boek 'Het bewustzijn verklaard' (Contact, f65,-) probeert hij te laten zien door middel van welke wetmatigheden het bewustzijn functioneert. Ons bewustzijn functioneert een beetje als een mierenkolonie; talloze kleine instanties zijn voortdurend in de v/eer, druk bezig talloze verbindingen aan te leggen. De organisatie is zo prachtig dat al snel de indruk rijst dat er een welwillende dictator moet zijn die m het hoofdkwartier de lakens uitdeelt. Anders gezegd: de mens moet een centrale betekenisgever, een ziel, hebben. Maar die ziel is er helemaal niet. Dat is een romantische illusie. De koningin m de mierenkolonie heeft, net zoals koningin Beatrix of koningin Elizabeth in de Nederlandse en Britse samenleving, weinig reële macht en veel symbolische betekenis. Ons bewustzijn, de menselijke identiteit, is het resultaat van de activiteit van die talloze werkmieren.

Het bewustzijn is helemaal met bijzonder, uniek en onbegrijpelijk, maar functioneert als een geprogrammeerde machine, zeggen de aanhangers van de kunstmatige intelÜgentie. En onze tegenstanders, voegen zij er aan toe, willen de geest heilig verklaren. Maar, beweert Maarten Coolen, het is niet zozeer de bijzonderheid van de geest of het hebben van een ziel waardoor mens en computer van elkaar gescheiden zijn. Het is de bijzonderheid van het lichaam.

Daniel Dennett: "Geef mij lionderd een computer met bewustzijn."

miljard dollar en ik bouw

Coolen is wiskundige en filosoof, verbonden aan de U n i versiteit van Amsterdam, en hij schreef het boek 'De machine voorbij' ( Boom, f44,50). Mensen zijn histonsche wezens, stelt hij, ze staan op een bepaalde manier in de wereld. LichameHjke wezens kunnen ervaring opdoen. En machines niet. Coolen noemt, om het verschil duidelijk te maken, het voorbeeld van de fietsende robot. "Je kunt objectiverende modellen maken van elke beweging op de fiets. Misschien lukt het ons ooit om een fietsende robot te maken. Maar ze vallen nog steeds om, heb ik begrepen. Waarom is fietsen zo simpel voor de mens? Gewoon, omdat wij zo in ons lichaam zitten. Wij hebben bepaalde motorische vaardigheden. Het leren van natuurlijke taal behoort ook tot de motorische vaardigheden. Iemand die op een fiets zit, rekent niet maar fietst. Dat klinkt plat, maar ik vind het wel overtuigend. Als een man fietst kan ik daar mooie mathematische modellen van maken en als ik die modellen gemaakt heb, zeg ik: jij zit stiekem te rekenen op je fiets. "Dat is de redeneerfout die men maakt. Omdat men in staat is geweest een apparaat een kunstje te laten uithalen, denkt men dat de mens het ook op zo'n manier doet. Juist die ogenschijnlijk zo simpele lichamelijke vaardigheden als fietsen of het op de rug krabben, blijken voor de machine het moeilijkst te simuleren te zijn. Dat zegt iets over de wijze waarop wij iets doen en waarop de machine iets doet. Wij doen het op een andere wijze."

••••••••••

Voetbalspel

'Je kunt zeggen, zoals de aanhangers van de kunstmatige intelligentie doen, dat iemand die fietst bepaalde regels verinnerlijkt heeft en dat die regels door de machine geleerd kunnen worden. Ik geloof daar niet in. Iemand die

27 v u MAGAZINE APRIL 1 9 9 3

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen