VU Magazine 1995 - pagina 558

FRISSE LUCHT VAN

BOVEN

Een raampje openzetten als het stinkt? Het lijkt logisch en verstandig, maar efficiënt is het niet. Tenminste, dat is het oordeel van twee Amerikaanse onderzoekers die de luchtstromingen bestudeerden in een ruimte die op een normale wijze (dat v^ril zeggen, door bijvoorbeeld twee ramen tegen elkaar open te zetten) wordt geventileerd. De onderzoekers gebruikten een krachtige supercomputer om de luchtstromingen in twee dimensies te simuleren [Popular Science, november). Hoewel het model dus niet geheel overeenstemt met de realiteit, zagen de onderzoekers al wel dat de stromingen bijzonder turbulent door de ruimte bewogen. Een deel van de frisse lucht stroomt inderdaad door de nagebootste kamer heen, een ander deel veroorzaalct 'luchtzalcken' in de ruimte, waarbinnen de vervuilde lucht als het ware wordt opgesloten en dus niet naar Ijuiten wordt afgevoerd. De schone lucht beweegt om deze 'vervuilde gebieden' heen, zoals de stromingen rond het 'oog' van een orkaan. Volgens de onderzoekers stroomt de buitenlucht beter door als bijvoorbeeld twee ramen diagonaal tegen elkaar worden opengezet. In het midden van de kamer, waar zich normalerwijs een 'luchtzak' vormt, ontstaat dan een sterke stroming die de vervuiling geen kans geeft zich op te hopen. Nog efficiënter, zo menen de onderzoekers, is een constante stroom van frisse lucht die bijvoorbeeld uit het plafond komt en in de vloer wordt afgezogen. In laboratoria die stofvrij moeten blijven, wordt dit principe al toegepast, (MT)

Heersen met een heldendicht De machtsverhoudingen tussen heersers in het huidige Zuidwest-Mah zijn terug te voeren op een eeuwenoud heldendicht.

bied. Allen claimen afstamming van Sunjata, de legendarische stichter van het Middeleeuwse Mali-rijk. De basis hiervoor vormt het zogeheten Sunjata-epos, waarvan Arabische reizigers al in de veertiende eeuw melding maalcten. De weergave van de genealogieën en koningslijsten in het heldendicht verschilt echter in de verschillende

Op 15 november promoveerde antropoloog dr Jan Jansen aan de Rijksuniversiteit Leiden op een onderzoek naar de prestigestrijd tussen rivaliserende vorstelijke geslachten in het ge-

Hemelse klok Is veel preciezer heid die er in de loop van (vele) jaren sluipt in de tijdmeting van bijvoorbeeld een atoomklok. Een atoomklok gaat uit van het principe dat er een terugkerend patroon zit in de radiosignalen van caesium133. Een seconde is gelijkgesteld met 9.192.631.770 'knipperingen' van dat signaal. Atoomklokken lopen tegenwoordig niet meer dan circa tweehonderd nanoseconde achter.

In plaats van atoomklokken zouden beter pulsars - supersnel roterende sterren die sterke radiosignalen uitzenden - kunnen worden gebruikt om uiterst nauwkeurig de tijd te meten. Dat zeggen twee onderzoekers van het Amerikaanse Naval Research Laboratory [New Scientist, 4 november). Pulsars zijn zogeheten neutronensterren van slechts enkele kilometers groot, die desondanks een massa hebben die ruwweg gelijk is aan die van onze zon. De sterren draaien uiterst snel om hun as. Van een zogeheten 'milliseconde-pulsar', in 1975 ontdekt, is bekend dat hij elke 0,059029995271 seconde ronddraait. De radiosignalen die bij elke rotatie de ruimte in worden geslingerd, kunnen vanaf de aarde worden opgevangen en benut als 'tijdmelding'. De rotatiesnelheid van pulsars neemt heel geleidelijk wel wat af, maar die afname is nauwkeuriger te voorspellen dan de onnauwkeurig-

Door de signalen van pulsars als tijdmaat te nemen, zou de nauwkeurigheid echter nog met een factor tien kunnen toenemen. In theorie tenminste, want het is goed mogelijk dat de pulsarsignalen onderweg naar de aarde worden gestoord. Maar ook al voordat die onzekerheid kan worden weggefilterd, zijn pulsars volgens de Amerikaanse onderzoekers uiterst betrouwbare tijdmeters die nooit hoeven worden bijgesteld en bovendien een onbeperkte levensduur hebben, (MT)

ADVERTENTIE

congressen

Van inspanning tot ontspanning Leeuwenhorst maakt méér mogelijk..

trainingen zalen discussiekamers

leeuwenhorst congres centrum

cursussen hotel restaurants bars NOORDWiJKERHOUT TELEFOON (0252) 37 88 88 FAX (0252) 37 88 91

WETENSCHAP,

CULTUUR

recreatie squash tennis sauna fitness z w e m b a d b o w l i n g

e) SAMENLEVING

24

- DECEMBER

1995

vorstenrijkjes van Zuidwest-Mali. Van oudsher is het zo dat het niet automatisch de oudste broers of zonen van een vorst zijn die als eerste in aanmerking komen voor erfopvolging. Jansen vergeleek genealogisch materiaal met mondelinge overleveringen en met patronen van afstamming, vestiging en opsplitsing van families. Hij ontdekte dat vorsten in Zuidwest-Mali zich min of meer onbewust tegenover hun onderdanen presenteren als leden van de 'oudere talc' van Sunjata, en tegenover hun rivalen als de 'jongere tak'. In de ogen van de rivalen komt een 'jongere' in aanmerking om bijvoorbeeld als leider in een (tijdelijke) gemeenschappelijke oorlog te fungeren. De ingewikkelde machtsverhoudingen in het gebied hebben in het verleden nogal eens geleid tot verwarring bij buitenstaanders. Rond 1890 reorganiseerde het Franse koloniale bestuur het gebied op basis van de geldende (westerse) regels van erfopvolging. Vaalc werd aan ouderen h u n 'rechtmatige' positie teruggegeven, maar dit werd door de inwoners van Zuidwest-Mali verkeerd opgevat. Hierdoor ontstonden spanningen die door de Fransen niet werden begrepen, (MT)

Machteloze media Als instrumenten om houding en gedrag van mensen te beïnvloeden schieten de massamedia hopeloos tekort. Dat zei prof. dr J.G. Stappers op 10 november, tijdens zijn afscheidscollege als hoogleraar communicatiewetenschap aan de Katholieke Universiteit Nijmegen. Stappers constateert dat mensen er enerzijds van overtuigd zijn dat media een grote invloed hebben, maar dat anderzijds steeds blijkt dat die effectiviteit erg tegenvalt. Volgens Stappers vormen de media een kunstmatig milieu dat ons onbewust beïnvloedt. (MT)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen