VU Magazine 1996 - pagina 91

van degeneratie van een familie; de familie was voorbestemd om ten onder te gaan. Not fit for the evolution, zoals het in Darwiniaanse termen heette. Psychische ziekte bood ook vaal< een gruwelijke aanblik. Ik denk wel eens dat onderschat wordt hoe het vroeger was: schreeuwende, met het hoofd tegen muren bonkende patiënten, die in dwangbuizen gestopt en in bad gelegd werden. Er waren nog geen psychofarmaca om de psychose te onderdrukken. Dat is allemaal pas in de jaren vijftig van deze eeuw ontdekt, en pas toen hebben de grote veranderingen in de psychiatrie zich voorgedaan. Door die psychofarmaca zie je de mensen niet meer naakt over straat rennen en de meubels uit hun huis keilen. Zeker in het burgerlijk milieu van de negentiende eeuw was zulk onburgerlijk gedrag met groot schaamtegevoel omgeven. "Het verminderen van die schaamtegevoelens heeft ook te malcen met onze ontburgerlijking. Je hoort wel eens zeggen dat er tegenwoordig minder afwijkend gedrag wordt getolereerd dan vroeger, maar dat is echt onzin. We gaan gemalckelijker om met gedrag dat vreemd is. De mogelijkheden tot bizar gedrag in kleding, haardracht, manier van dansen, zijn allemaal ernstig verruimd. Wat vroeger afwijkend was, is nu gewoon geworden of is vrije variatie. "Soms lijken mensen überhaupt de schaamte voorbij. Dat is misschien ook wel een echt hedendaags probleem, dat het schaamtegevoel van mensen jegens elkaar zo aan het afnemen is. Youp van 't Hek formuleerde dat heel scherp toen hij het had over de man die niet genoeg van zijn vrouw houdt om op het strand tegen haar te zeggen: 'schat, doe even een bovenstukje aan.' Dat is heel vals, maar geeft precies het verschil aan."

Treffen de slagen van het lot ons haider dan vroeger omdat we alles in de hand denken te hehhenl "Dat betwijfel ik. Ik weet wel dat men ons in andere samenlevingen soms benijdt om het soort ellende dat wij hier hebben; dat soort ellende zouden ze daar maar al te graag willen hebben. In een redelijk veilige, welvarende en geordende samenleving beleven mensen andere zaleen als tegenslag dan in onveilige en arme samenlevingen. "Maar je hoeft de romanliteratuur van de negentiende eeuw er maar op na te lezen om te weten dat dat niet nieuw is. Eline Vere had een heel comfortabel leven en kon er toch niet tegenop. Ze werd helemaal niet door het lot geslagen; in vergelijking met negentig procent van de toenmalige Haagse bevolking was ze er heel goed aan toe, en toch was ze absoluut niet in staat haar eigen leven te leiden. Het niets omhanden hebben kan ook heel vervelend zijn. Je kunt dat een luxeprobleem noemen, maar zulke problemen kunnen net zo erg zijn; de subjectieve beleving ervan is niet minder. Dat vergeet men wel eens. "Wel is de houding ten opzichte van ziekte en gezondheid veranderd. Gezondheid is niet langer een schat die je gegeven is, maar een kapitaal waarmee gewerkt moet worden en waarvan wij steeds beter weten hoe het in stand te houden. We accepteren ziekte niet meer als lot; het is een uitdaging geworden en we verwachten een oplossing van de wetenschap en van de dokter. Die verwachting was er vroeger niet of veel minder."

"W6 aCC6pt6I6Il zi6kt6 ni6t 111661 als lot; h6t is 66n uitdaging g6word6n 6n W6 V6iwacht6n 66n oplossing van de wetenschap en van de dokter."

Een verschil met de negentiende eeuw lijkt wel te zijn dat het gevoel van schande rond psychische ziekte verdwenen is. "We hebben lang gezeten met de negentiende-eeuwse erfelijkheidsgedachte, psychische ziekte als uitdrukking

WmAHUBR Qf^^imfKiKTiAATf

EERST

D E N K E N ,

D A N

P u b l i c a t i e aangeboden d o o r d i t biad in s a m e n w e r k i n g met de S l i c h t i n g Ideële

WETENSCHAP,

CULTUUR

&) SAMENLEVING

21

D O E N Reclame

- MAART

SIRE 1996

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen