VU Magazine 1996 - pagina 555

Corien van Z w e d e n

wat dan nog? besloot om van de pen te gaan leven, heeft hij vrijwel ononderbroken doorgewerkt tot aan zijn dood in 1977. Op zijn sterfbed schreef hij nog zijn beroemde 'Laatste gedicht'. Hij was zich ervan bewust dat men de hevigheid van gevoelens in zijn werk soms overdreven vond. "Exaltatie? En wat dan nog?", schreef hij in dezelfde brief aan Ad den Besten. "Het is een lange weg die ik ga, een barre weg, maar ik weet waar ik ga. Geen speelsheid, nee, lichtheid, en rauwe ernst en krankzinnige liefde en geduldige observatie en een nieuwe taal scherp als zout en overdreven als de zon." Hans Andreus die op 21 februari 1926 als Johan Wilhelm van der Zant in het Amsterdamse Wilhelminagasthuis ter wereld kwam, was een ongewenst kind. De moeder die andere ambities had dan het moederschap en bovendien niet zeker wist wie de vader was, zou in eerste instantie hebben geprobeerd zich van de vrucht te ontdoen. Nog voordat het kind geboren was, stond zijn leven al in het teken van geheimen, drama's en een gedwongen huwelijk. In de biografie schetst Jan van der Vegt een beklemmend beeld van de vroege kinderjaren van Hans Andreus, die toen Johan of ook wel Jopie werd genoemd. De situatie waarin het kind opgroeide was bepaald chaotisch. Ernstige crises in het huwelijk werden gevolgd door een echtscheiding en later een tweede huwelijk; daarnaast waren er mislukkingen in zaken en werd er keer op keer verhuisd, soms meer dan eens per jaar. Er zijn bovendien aanwijzingen dat de kleine Johan van tijd tot tijd ernstig verwaarloosd en mogelijk ook mishandeld werd.

y) 0^'S^

Hans Andreus in 1974: depressies

Op latere leeftijd vertelde Hans Andreus het verhaal dat zijn grootmoeder van moederskant hem als baby met een kussen zou hebben proberen te verstikken. De vroege aanslagen op zijn leven en in het bijzonder de abortuspoging van zijn moeder, hebben vanaf 1954 het centrale thema gevormd van de psychoanalyse die Hans Andreus onderging. Een andere gebeurtenis die een centrale plaats in zal nemen in het leven van Hans Andreus, en waaraan in de biografie veel aandacht wordt besteed, vond plaats toen de jongen zeventien jaar oud was. In die tijd - we schrijven 1943 - zat Johan op de HBS, schreef hij zijn eerste gedichten, en lag hij voortdurend overhoop met zijn moeder en stiefvader. In maart van dat jaar meldde hij zich voor het Vrijwilligerslegioen Nederland dat op het punt stond ingelijfd te worden bij de Waffen-ss. "Wat kan Johan van der Zant

tot deze stap hebben gebracht?", vraagt biograaf Van der Vegt zich af. Een ondubbelzinnig antwoord komt er niet. Was de jongen op de vlucht voor de problemen thuis? Hebben de xsB-grootouders van moederskant hun kleinzoon onder druk gezet? Heeft de Duitse propaganda vat gehad op de wat dromerige nauwelijks politiek bewuste scholier? Hoe het ook zij de jonge Johan van der Zant heeft als corveeër - voor gevechtshandelingen bleek hij al snel ongeschikt - ruim een jaar in Duitse krijgsdienst doorgebracht. Hij werd na een militaire training naar Kroatië en vervolgens naar het Oostfront gestuurd, raakte gewond door granaatscherven en lag de rest van de tijd in een militair hospitaal in Duitsland. Kleine littekens in zijn gezicht zouden blijvend aan deze gebeurtenis herinneren. De oorlogservaringen hebben een stempel op Andreus gedrukt, al is

WCS DECEMBER I996

39

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen