VU Magazine 1996 - pagina 220

Mallotige Brit immmm

Illustratie uit 'Een schot in de lucht': Verne vreesde een kille door economische wetmatigheden beheerste maatschappij, waarin geen plaats meer is voor kunst, poëzie filosofie of muziek of voor de natuur.

Flet literaire hoogtepunt van de toenemende mobiliteit in de negentiende eeuw was zonder twijfel de verschijning in 1873 van de bestseller 'De reis om de wereld in tachtig dagen'. Een advertentie van reisagent Thomas Cook had Jules Verne zomer 1871 op dit idee gebracht. Futurisme is Verne vreemd in dit in 1872 spelende boek. Uitsluitend bestaande voertuigen en reismogelijkheden worden benut. Phileas Fogg gaat per boot naar Calais, niet door een Kanaaltunnel, hoeveel daarover ook al was geschreven. Wel gaat de treinreis door de zojuist tussen Frankrijk en Italië geopende Mont Cenistunnel (1871) en het Suezkanaal (1869). Juist deze twee Franse kunstwerken maakten - voor een mallotige Brit - een wereldreis in tachtig dagen mogelijk. Verne kan dan ook niet nalaten daarbij triomfantelijk op te merken dat het Suezkanaal totstandkwam "alle ongunstige voorspellingen van het Britse gouvernement en de sombere beschouwingen van ingenieur Stephenson ten spijt". Het verhaal begint in een Londense sociëteit met de veelzeggende naam 'Reformclub', waar tijdens een spelletje kaart de pakkansen van een voortvluchtige bankrover worden getaxeerd. "Waar zou hij heen moeten gaan? "Ik weet het niet", antwoordde Andrew Stuart, "maar dit weet ik wel, dat de wereld groot genoeg is." "Dat was zij vroeger..." zei Phileas Fogg halfluid. "U moet de kaarten schudden, mijnheer", ging hij voort, de kaarten naar Thomas Flanagan schuivend. Het gesprek werd gedurende dit spel niet voortgezet. Maar al spoedig verbrak Andrew Stuart de stilte door te zeggen: "Hoe vroeger? Is de wereld misschien kleiner geworden?" "Zonder twijfel", ging Gauthier Ralph voort, "Ik heb dezelfde opvatting als mijnheer Fogg: de wereld is kleiner geworden, omdat men haar tienmaal sneller rondreist dan honderd jaar geleden."

De graftombe van Jules Verne op de begraafplaats van Madeleine in Amiens: vanuit het graf lijkt de in 1905 overleden schrijver naar de toekomst te reiken.

WETENSCHAP,

CULTUUR

Het loopt uit op een weddenschap, die een honkvaste Phileas Fogg, wiens mobiliteit zich voordien beperkte tot de wandeling tussen zijn woning en zijn club, nog diezelfde dag op wereldreis gaat. Zijn juist aangenomen Franse huisknecht Passepartout is verbijsterd. Is de heer Fogg gek geworden? Welke moeite Jules Verne zich ook getroost zijn reisheid af te schilderen als niet goed snik, (Fogg toont niet de minste belangstelling voor wat hij onderweg tegenkomt; zijn naam betekent: mist) niet het zinloze van diens verplaatsingsdrift trok de aandacht, maar het spannende van de wedloop met de klok. Dat verschafte de lezers van het feuilleton een mateloos genoegen. De bestseller maakte van de schrijver op slag een rijk man. Ondernam Verne de wereldreis slechts in gedachten, de twintig jaar oudere Thomas Cook zelf deed het in die-

et> SAMENLEVING

- MEI icjcj6

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen