VU Magazine 1996 - pagina 89

kunt worden van jezelf en je het lot in eigen hand kunt nemen. Allemaal heel Amerikaans. René Diekstra zit op die lijn; hij heeft nu zijn eigen programma op tv. Als hij Amerikaan was geweest, zou hij wereldberoemd zijn; nu is hij wereldberoemd in Nederland. Hij is daar geknipt voor, hij heeft charisma, een mooie, welluidende stem, ziet er goed uit, vertelt mensen wat er aan de hand is en wat daar eventueel aan kan worden gedaan. "Heel ons onderwijs is doordesemd van ideeën over geestelijke volkgezondheid. Wat moet je wel en niet toestaan, hoe moet je kinderen leiding geven en hoeveel ruimte moet je ze laten. Daarin zitten allemaal opvattingen die afkomstig zijn uit de psychoanalyse en de ontwikkelingspyschologie. Dat beseffen we vaalc helemaal niet."

simpele denken: ik ben oké, jij bent oké. Dat is een trucje dat soms kan werken, maar tekort schiet als antwoord op de vraag hoe mensen van problemen af kunnen komen. "De kracht van het Freudiaanse denken is, vind ik, dat het de enige theorie is die je in staat stelt te accepteren wat iedereen bij zichzelf kan waarnemen: dat gevoelens zoveel kanten kunnen hebben. Mensen zitten ingewikkeld in elkaar: je kunt van iemand houden en toch haat voelen, en fantasieën hebben waar je zelf van schrikt, over mensen die je toch heel aardig vindt. Gevoelens zijn altijd gelaagd en vertonen ambivalenties. Het gevoel voor die ingewikkeldheid ben ik alleen in de theorie van Freud tegengekomen, daar wordt zij niet ontkend maar vormt zij juist het uitgangspunt. Dat mis ik in andere theorieën; die zijn vaal< te eendimensionaal, te plat. Dat betekent niet dat je daar geen behoefte aan kunt hebben. En soms werkt die eenvoud ook wel."

Is het een culturele verworvenheid bezig zijnl "Dat vind ik wel."

EI bestaat een veelheid aan vormen van psychotherapie. Is het wel mogelijk het kaf van het koren te scheidend "Het is niet allemaal willekeurig. Over de grenzen is discussie mogelijk, maar over het kerngebied nauwelijks. Wat moeten we met Jomandal Werkt zij? Die mevrouw met haar uitstraling en het geloof dat in haar geïnvesteerd wordt, werkt vast, daar twijfel ik niet aan. Sommige mensen zullen echt baat bij haar hebben. Maar in de gezondheidszorg kunnen we met de Jomanda's en de Winti-genezers niet zo veel aan. Met genezende gaven die berusten op charisma of op bijzondere, van boven komende krachten, kan de betaalde, georganiseerde gezondheidszorg niet uit de voeten. Daar werken we met opleiding, diploma, toetsing en controle. Er is toch sprake van een zekere bewijslast. Wetenschappelijk onderzoek en theorievorming moeten dat bewijs leveren."

dat we daar zo mee

Is het ook geen aanstellerijl "Ik vind het een teken van beschaving als mensen tegen anderen niet zeggen dat ze zich niet zo moeten aanstellen, maar vragen of ze erover willen praten. Dat is ook een van de dingen die in ons dagelijks leven veranderd zijn. In Amerikaanse tv-series is het bijna een staande uitdrukking geworden: wanna talk about itl Een eeuw geleden zou dat ondenkbaar zijn geweest. Toen sprak je niet over bepaalde problemen en werd je zeker niet uitgenodigd erover te praten. "Die behoefte om over problemen te praten is van alle tijden, maar je moet het wel zonder gevaar kunnen doen. Het vereist beschaving in de zin van: ik vertel iets intiems en ga er van uit dat het tussen ons blijft. Daar kunnen mensen in beschaamd worden, ze moeten zeker weten dat de ander je niet zal kwetsen of kapotmaken. Dat dit praten mogelijk is, betekent ook dat een zekere democratisering in relaties is opgetreden. Mensen denken niet alleen in termen van machtspositie en afhankelijkheid over elkaar. De ander is eigenlijk een partner die jou in principe zou kunnen begrijpen. We zeggen: 'Ik zit met een probleem, hoe zou ik dat nu moeten doen; mag ik eens eventjes tegen je aanpraten?' Zoiets wordt protoprofessionalisering genoemd: het spreken in de taal van de professional, in dit geval de psychotherapeut. Het is een psychotherapeutisering van het dagelijks leven op een heel lichte, relatief onschuldige manier. Ik vind dat niet slecht. Het is in ieder geval beter dan een moralisering van het dagelijks leven."

De geestelijke gezondheidszorg is in de loop van deze eeuw enorm uitgebreid, van geestelijke stoornissen naar de hele markt van welzijn, geluk en persoonlijke groei. Het eind lijkt niet in zicht. "Vermoedelijk is het eind inderdaad nog niet in zicht maar dat geldt voor de hele gezondheidszorg. Huisartsen reageerden in de jaren vijftig anders op problemen dan tegenwoordig. Veel meer vragen zijn geaccepteerd als vragen die bij hen thuis horen. In de jaren vijftig zou de huisarts bij veel vragen nogal bot zeggen dat hij daar geen tijd voor heeft of dat de pastoor zich daar maar over moet buigen. Het domein van de arts is veel groter geworden. Die uitbreiding van het medisch denken valt ook te zien bij winkelprodukten met al die informatie op de verpakkingen. Ik zag op de televisie een programma over koken en daaronder - ik weet daar nauwelijks iets van - stond alles uitgedrukt in kilojoules. Het is gewoon geworden dat mensen daarover geïnformeerd willen worden. Dat is medicalisering. "In de geestelijke gezondheidszorg vindt op veel bescheidener schaal iets vergelijkbaars plaats. De psychologie is een wereld vol tips met behulp waarvan je je meer bewust

"Een van de mooiere uitspraken van Freud is dat het de taak van de analyse is om gefantaseerde ellende te vervangen door echte."

WETENSCHAP,

CULTUUR

Betekent het dat mensen reflexief over zichzelf leren nadenkenl "Het is ook het zoeken naar een vorm van rationaliteit. Onze cultuur heeft altijd sterk in het teken van rationalisering gestaan. We willen greep krijgen op de dingen. Praten vormt daartoe een middel. Samen een liedje zingen kan leuk zijn en emotioneel bevrijdend, maar is niet ratioe) SAMENLEVING

19

- MAART

1996

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen