Het Calvinisme en de Kunst - pagina 74

7f Voiir

''))

licii.

ecnigzins Ie

(lic

do gclcgriilicid

oiieiilL'civii.

iiiisttMi

op

zicli

liof

gebied der Kunslpliilosoplile

veivischcn deze woorden eenijje toelichting. Een algemeen

ingang vindende aoslhctick beslaat er niet. Eer integendeel beeft elke pliii(jsopbisclie school, en elke .schakeering in zulk een school, ook op aesthetisch gebied een eigen pad gekozen; terwijl als niel-philosophen, de beoefenaars der schoone kunsten,

zich

zich op hun wijze in het kapittel mengen; en de empiristisclie physiohjgcn weer een andere voorstelling vormen van de taak der aestheliek Dil leidt lot

een

eindelooz».' dooreenmengeling van .systemen, die dan ook door de aesthetici openerkend wordt, ook al spreken ze de hoop uil, dat allengs uit dil moigenrood de zon in haar vollen glans moge opgaan. Lk.mcki: zegt ei- van: „So selien wir aiich auf diesem (Jebiete, wie au f allen oin A n f u iid A b, Her rschaft u n d A n g r f f u n d U m s t u r z u n d N e u g e s t a 1 u n g, b a d d e s e r, d a n n a nlijk

,

1

i

1

i

derer, otl entgegengesrt z ci- Ideen, die hier m Freude da mit Widerspruch o der mit Al)scheu aufgenommen werden. Wer das (ianze übersielit, der weiss, dass Nutzen n n d Schaden ineinander wachsen, wie das Sc hlangenpaar in üante'.s Holle. Wie der Pendel so weit zur Linken wie zur Recli ten üb er die Senk rechte hinans sclivvankl, dadurch aber gerade die Bewegung der Uhr erhalt und den Fort gang der Zeit ver kun dot, so w eis en auch jene Geistesjjewegungen. ob sie von Extrem zu Extrem gehen, auf erfreulichcn Fort SC brilt, so lange das Streben nach der Wa hrheit die Treibkraft des (<anzen aus macht-" Lemgke, Pop. Aesthetik. 5e Aufl. Lpz. 1871). p. 'M. Dit is oprechter gesproken dan wat H.\rtmann zegt: „Ueberschaut man die Aesthetik der letzten hundert Jahre unter diesen (Icsicht spu nk en, so kt)mmt nicht nu r O r d n u n g und U ebersich lic liI

i

t

t

t

keit inden scheinbaien Chaos, sondern man gewinnt auch ei nen p r n c p e 1 e n S t a n d p u n k 1. von d em aus man mit n e u e n M u h e a n die i

i

i

1

t

Lösung der noch ungelöst en aesthet ischén Aufgaben heranticten dar f." Zie zyn Aesliietik. Leipz., 1888. Bd. I, p. 362. De drie groote groepen, waarin deze Aesthetici uiteengaan

zijn de Sensnalistische, de Kant bloeide de S e n s u a s i s c h e school, die hef schoon zocht in „wat aangenaam voor de zinnen is." en haar pleitbezorgers vooral in Engeland gevonden had. waar Henry Home, Hogarth enEdmund Burke liaar denkbeelden aanprezen. De empirische school dagteekent in haar scherper trekken eerst uit den jongsten tijd en dankt haar opkomen vooral aan Helmholz's en Senipers studiën, die^ met terzijdezetting van alle speculatie, erop uitgaan, om de wetten op te sporen, waaraan het schoon in lyn en toon en tint gehoorzaamt. En tussclien deze beide in staat de machtige Idealistische school in al haar .schakeeringen, die haar ontstaan dankt aan Kant. Wel is in G ustaf Theodor Fechner een eclecticus opgestaan, die een ruiker saamlas uit de vele bloembedden, waarlasschen hij doorwandelde (zie Fkchxer Vorschule der Aesthetik. Leipz. 187G en Tagesansicht gegenüber der Nachtansicht Leipz. 1871»); maar dit standpunt vormt natuurlijk slechts een overgang, waarbij niemand zich ophcnidt. Toch is de strijd met de Sensualisten. ook in weei'wil van Kirchmann's p(»ging allengs uitgestreden (Aesthetik auf realistischer Grund-

Idealistische en de Empirische scholen.Voór

lage, 18Ü8); eigenlijke

zijn

1

i

t

Idealisten en Empiristen

ae.sthetische

worsteling

nog nauwlijks handgemeen; en griji)l de nog steeds onder de Idealisten onderling plaats,

hoewel één in liet subjectieve uitgangspunt, toch in hun conclusiën geheel uiteenloopen. Fichte, voor wie naar Schillers' zinryk zeggen, heel de Kosmos „een bal was. die hij met de éénehand opwierpen met de andere hand weer opving,'" kon natuurdie.

lijk geen aesiheliek in eigeidijken zin leveren. Voor hem bestond niets dan zelfreflectie, en Schlegel tooverdc daaruit de Carricafuren der Jlomantische Ironie". Een opzettelijk geschrift over aesthetiek beslaat van Ficlile's hand niet, en slechts in

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen