Leemten in de wet - pagina 25

27 10) Want deze mogelijkheid van een disharmonie tusschen het positieve recht en de rechtsidee, ja, deze „Zwiespalt ist unausweislich, es wird sein solange es Menschen gibt", S t a m m l e r , Die Theorie der Rechtswissen­ schaft, blz. 750. 11) Hier is vooral van belang diens opstel in „die Oesterreichjsche Zeitschrift für Oeffentliches Recht. Jahrg. I Heft 5/6, waarnaar ook, voor hetgeen volgt, zeer nadrukkelijk wordt verwezen. V e r d r o s s i s een leerling en volgeling van K e l s e n . Het hier bedoelde geschrift van H e e k draagt tot titel: Gesetzesauslegung und Interessenjurisprudenz 1914, ook verschenen als Bd. 112 des Archivs für die Civilistische Praxis blz. 1313. 12) Onder rechtsfeitsverwerkelijking versta ik hier een, in ruimte en tijd zich afwikkelend, te wikkelen of afgewikkeld gebeuren, dat zich dekt met het beeld, schema of Schablone (rechtsfeit) dat de wet heeft opgesteld, cf. B e l i n g : Die Lehre vom Verbrechen 1906. 13) Ofschoon hier slechts sprake is van den rechter, toch geldt dit evenzeer voor ieder, tot wien de rechtsorde gericht is. (Het is onjuist met het vraagstuk der rechtsbepaling alleen des rechters werkzaamheid in verband te brengen). Al dadelijk dus ook voor de administratie. Men bedenke echter, dat de toepassing niet de eenige manier is, waarop het recht wordt gerealiseerd. Ook S o m l ö t. a. p. blz. 371/2 wijst hierop. 14) Dit erkennen o. a. ook W u r s t e n d ö r f e r, Archiv für die Civilistische Praxis 1913, blz. 3 1 9 , voorts H e c k t . a . p . blz. 2 8 4 . Zie ook H a m m a c h e r . Hauptprobleme der modernen Kultur 1914, blz. 3 1 9 . v

v

v

15) Deze onderscheiding is niet zonder belang voor de logica der rechtstoepassing. Moet toch de rechter alleen acht slaan op de gangbare opvatting, het heerschend gevoelen, dan is het logisch karakter der rechtsbepaling een Wertsbeziehung ( R i c k e r t ) . Psychologisch is dan de akte der beslissing een functie van het kennend bewustzijn, een cognitieve. Staat het daaren­ tegen den rechter vrij, als maatstaf datgene aan te leggen, wat naar zijn gevoelen of consciëntie als laatste richtsnoer zal hebben te gelden, dan is, logisch gesproken, zijn beslissing een W e r t u r t e i l en psychologisch is dan de verrichting van zijn geest een emotioneele, volitieve, een functie van het waarde- of normbewustzijn. In verband met het leemtevraagstuk onderscheidt men wel naar dit gezichtspunt in cognitieve of subsumtieleemten en waardeeringsleemten. cf. H e e k t. a.p. en S o m l ö , t. a.p. blz. 406. Zie voorts in het algemeen H e i n r i c h M a i e r . Die Psychologie des emotionalen Denkens, 1908, passim. 16) „Geboden", d. w. z. van uit het standpunt, van waaruit men de rechtsorde beschouwt. Uiteraard is dit gebod dus niet onvoorwaardelijk, niet categorisch, maar hypothetisch. Dit schijnt E m g e wel uit het oog te verliezen in zijn: Ueber das Grunddogma des rechtsphilosophischen Relativismus, 1916, blz. 53. 17) Men vergelijke behalve H u b e r s bijdrage in „Politisches Jahrbuch der Schweizerischen Eidgenossenschaft—Burckhardt 1911, Jahrg. 25, blz. 3—60, v

diens opstel in Zeitschrift für Rechtsphilosophie, dl. I, blz. 3 9 .

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen