Vijftiende Jaarverslag van de Vereeniging voor Hooger Onderwijs op Gereformeerde Grondslag - pagina 42

XLII

2o. Wat 'de examens betreft worden aan deze Gymnasia en Universiteiten dezelfde rechten toegekend als aan de openbare. III. Aan Gymnasia en Hoogere Burgerscholen met vijfjarigen cursus behooren alleen universitair gevormde leeraren werkzaam te zijn. Tot toelichting der eerste stelling wees Frof. Woltjer op het karakter der wetenschap, die vrij moet zijn, dat wil zeg'gen niet belemmerd door invloeden die tegen haar wezen ingaan. Tot dat wezen behoort, dat de wetenschap heeft een onderwerp, een voorwerp en dat er tusschen die twee een geestelijke, eene logische betrekking besta. De reactie tegen de speculatieve philosophic heeft geleid tot eene overschatting* van de waarde van het feit voor de wetenschap. Zelfs is men het in de natuurlijke, maar vooral in de geestelijke wereld niet altoos eens over de vraag of iets een feit is; men denke slechts aan de wonderen, aan de schepping, aan de wedergeboorte. Maar buitendien, de wetenschap draagt een algemeen karakter. Een feit op zich zelf beteekent voor haar niets. Eerst de rangschikking van een- feit onder een hooger gezichtspunt, de verbinding met andere feiten van dezelfde soort, de aldus afgeleide algemeene verschijnselen en wetten en hunne verklaring zijn van waarde voor de wetenschap. Voor het verrichten dezer function zijn echter bepaalde gezichtspunten, voorgestelde doeleinden noodig; men moet zich bepaalde vragen stellen, die opgelost moeten worden. Daarom zijn niet de feiten op zich zelf de eerste en voornaamste beweegkracht in de wetenschap, maar de ideeën in het subject. De wetenschap is daarom dan eerst vrij, wanneer men de haar bewegende oorzaken, ideeën, overtuigingen, geestesrichtingen in hare werking niet belemmert. De Staat of de Overheid kan in deze zaken niet oordeelen en moet daarom geen scholen der wetenschap oprichten. • Ook uit het oogpunt van onderwijs is deze onthouding- van de overheid wenschelijk. Alle onderwijs eischt eenheid Van beginsel, ,omdat de onderwijzer richting en stuur en zedelijken steun moet geven aan hem, die onderwezen wordt. Vooral geldt dit van het Hooger Onderwijs; zooals spreker nader uiteenzet. Daarom is het beter, dat de Overheid geen onderwijs geeft. Want g-eeft zij het uit één beginsel, dan handelt zij partijdig tegenover hen, die dat beginsel niet aanvaarden; geeft zij het onderwijs niet naar één beginsel, dan ontbreekt aan dit onderwijs het eigenlijke wezen en verdient het dien naam niet meer. Daarenboven hebben de ouders in de eerste plaats het recht te bepalen, in welken geest, naar welke beginselen zij hunne

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen