Jaarboek 1934 - pagina 90

88 door Augustus gegrond, vooraf noodzakelijk is de vraag of deze staatsvorm moet worden beschouwd als republiek of als monarchie. Tegen beide indeelingen zijn evenveel bezwaren in te brengen. Evenmin voldoet Mommsens aanduiding als Dyarchie ter typeering. De oplossing van Schönbauer e.a., die Augustus' positie als een zuiver persoonlijke willen opvatten, die eerst door gewoonterecht tot een vasten vorm geworden zou zijn, is onaannemelijk, omdat geconcludeerd moet worden uit Augustus' woorden en daden, dat hij zijn positie wel degelijk als een ambt, een eenheid beschouwde. Uitgegaan moet worden van de opvatting omtrent republiek en koningschap te Rome. De oud-Romeinsche opvatting is, dat de staat is een rechtsverhouding, een vinculum juris. De res publica rust op de wet en de vrijheid van de burgers is de gelijkheid voor de wet. Deze gelijkheid was na den standenstrijd ong. 300 j . v. Chr. bereikt. De groei van Rome echter tot wereldrijk schiep wederom groote feitelijke ongelijkheden; een regentenstand ontstaat, belichaamd in den senaat. De aanvankelijke economische botsing gaat over in een feilen politieken strijd tusschen magistraat en senaat, die door Sulla beslist wordt ten gunste van den senaat; om echter terstond te herleven door de buitengewone magistratuur. Terzelfder tijd valt de recipieering door Rome van de Grieksche gedachtenwereld, ook de staatstheorie; die tegenover de historisch-juridische Romeinsche opvatting een organische staatsidee stelt, waarin de heerscher (c.q. de heerschende stand) krachtens eigen recht een integreerend element vormt. Rome wordt in dezen gedachtengang gevat als een z.g. gemengde staatsvorm, waarin drie deelen, magistraat, adel en volk elkander in evenwicht houden. Deze constructie wordt vrijwel algemeen aanvaard zoowel door optimaten als door populares. Men ziet den staat als een groep van standen, die van nature om de oppermacht kampen, loslatend de oud-Romeinsche idee van den eenen res publica, die alleen cives, en geen privilegiën kennen mocht. Augustus' principaat beteekent de legaliseering van dit nieuwe staatsbesef. De Romeinsche staat wordt erdoor metterdaad gesplitst in twee deelen, princeps en senaat. Aanvankelijk heeft deze oplossing vrijwel allen voldaan en groot succes gehad. De kiem van latere misstanden ligt echter in het systeem zelf! De principieele aanvaarding van de gedeeldheid, van de verschillendheid der burgers heeft geleid tot een voortdurend latenten strijd tusschen princeps en senaat, die tenslotte elk politiek leven deed verstijven. Systematisch gezien is het principaat, zoo betoogt referent ten slotte, het spiegelbeeld van de parlementair geregeerde monarchie, waar in wezen republikeinsche instellingen den troon tot een ornament terugdringen; in Rome wordt de republiek tot een ornament omge-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen