1906-1907 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 32

18 nen is voor het Anti-Christendom, maar omdat hij straks een school zal stichten, wier alumni tot in een verre toekomst verkondigers van de valsche leer zullen zijn — en alzoo een onberekenbare schade aan het Godsrijk zullen toebrengen, i) Nu, ons geloof in de vs'aarheid van het Christendom dvcingt ons tegen zulke philosophic te waarschuwen. Men kan de verschillende philosophiën tot een tweetal terug brengen, naml. tot de empirische en de bespiegelende wijsbegeerte. De aanhangers van de eene leer hebben ten allen tijde zeer scherp gestaan tegenover die der andere. Gaan de empirici van de waarneming uit, de bespiegelende wijsbegeerte wil uit de zuivere beginselen der rede, zonder de ervaring te raadplegen, alleen door het denken, de wetenschap tot stand brengen. Zij strekt haar onderzoek veel verder uit dan de ervaring ooit reiken kan. Wat voor alle ervaring ontoegankelijk is, trekt zij binnen het terrein van onderzoek. Van inductie wil zij niet weten. Hare methode is alleen deductief. Uit het hoogste algemeene beginsel wil zij door afleiding komen tot het minder algemeene, totdat zij ten slotte bij het bijzondere uitkomt. Een der grootste philosophen die beweren de ervaring te kunnen missen bij de beoefening der wetenschap, was Cartesius met zijn bekend ,eogito ergo sum."' ,Omdat wij alles kunnen wegdenken, behalve ons denken zelf, daarom bestaat in ons denken zelf alleen ons wezen." Zoo was het uitgangspunt van Cartesius' redeneering. Spinoza heeft deze philosophic wel het meest consequent volgehouden, Hegel het nauwkeurigst uitgewerkt. Deze wijsbegeerte heeft ontegenzeggelijk groote gedachten voortgebracht, doch de wijsgeer, die zich van deze methode bedient, wordt wel voortdurend in dialectische beweging gezien, doch hij komt niet van zijn plaats; hij rijdt wel, maar op een hobbelpaard, zooals Opzoomer het geestig uitdrukt. En zien wij hem toch eene schrede vorderen, dan is het alleen, omdat hij van zijn houten ros is afge1) Lessing leefde, toen het Cartesianisrne de scholastiek in de wetenschap had verdrongen. In zijne philosophie is Lessing fragmentarisch gebleven. Hij had aanrakingspunten met Spino/a, o. a. in zijn determinisme, zonder Spinozist te zijn.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen