1948 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 132

124 de moderne techniek gaat openbaren. De individualiteit van de mens in de fabriek wordt dan op non actief gesteld, dank zij de arbeidsdeling en de productie aan de lopende band. Natuurlijk blijft een aantal arbeiders volwaardig mens in de productie, maar dat is in 't licht van de moderne productie noodgedwongen; 't is n.l. om de productie zelf te automatiseren of om 't grootste aantal der fabrieksarbeiders tot „automaten" te maken. Het werk van deze laatsten moet cliché worden. Denkfouten en vaardigheidsfouten moeten door de herhaling en door de eenvoud van het werk onmogelijk gemaakt worden. Het produceren dezer arbeiders moet instinctief en met uitschakeling van het bewuste denken geschieden. Zij mogen onder het werk hun denken over alles de vrije loop laten, behalve over dat werk. Het denken daarover staat hen niet alleen niet vrij, het heeft ook geen zin meer, want het werk is tot in finesses voorgéschrexen en kan, eenmaal geleerd, zo automatisch of zo men wil instinctmatig geschieden als het voorlezen uit een boek, terwijl men over iets geheel anders denkt en zelfs niet bij benadering weet wat men leest. Zo wordt de arbeid verschraald, de geest gedood, c/e verantivoordelijkheid uitgeschakeld, de vrijheid in een tredmolen vermoord. Niet alleen de arbeidsdeling en de automatisering van het werk hebben een neutraliserende invloed op de persoonlijkheid. De technische en economische integratie van de productie hebben een soortgelijke invloed. De arbeider weet zich deel van een enorm, mysterieus en, onpersoonlijk, complex, waarmee hij geen persoonlijke en individuele relatie heeft en waarvoor hij zich een nummer weet. De aard van zijn arbeid en zijn betekenis in het geheel werken hetzelfde uit: hij gaat zich zelf als een geneutraliseerd massaproduct zien, als iemand, wiens individualiteit schadelijk is. Nu gaan we met deze arbeider de fabriekspoort uit. W a t is 't dan voor een man? Daartoe moeten we eerst weten, wat hij meekrijgt uit de fabriek. Wel, dat is een hoorn des overvloeds. Dat is op allerlei gebied behoeftenvoorziening aan de lopende band. Deze arbeider heeft in feite geen zorgen meer; hij draagt in zijn werk geen verantwoordelijkheid meer en hem wordt een programma geboden buiten de fabrieksuren, dat alleen al door de overvloed de keuze moeilijk maakt. Zo wordt een van z'n individualiteit en verantwoordelijkheid beroofde, geestelijk onmondig gehouden, man geplaatst op een cultuurbasis, die ongeëvenaard is in de historie. Z o hij, zo zijn mede-arbeiders. W a t zich deel der massa weet in de fabriek, zal de gevolgen daarvan buiten de fabriek dragen. Ook daar zal de hang naar het massale en uniforme doorwerken en zich openbaren in het leven op een verhoogde cultuurbasis. En indien deze arbeider de individualiteit dan nog zou zoeken, vervolgt de

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen