1959 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 43

GENEESKUNST EN EXISTENTIALISME

27

spontane, hetgeen uit de diepte opbruist. Legt het rationalisme de klemtoon op de intellectuele zijde van het menselijk leven, het irrationalisme legt de klemtoon op de emotionele en volitionele zijde van ons bestaan. Vandaar dat de irrationalist als vijand van samenhangende, systematisch opgebouwde betogen een onmiskenbare voorkeur vertoont voor het fragmentarische en aphoristische, alsmede voor het vage en zwevende. Met irrationalisme wordt dus die stroming aangeduid, welke aan de ratio alle suprematie ontzegt, om dit gezag toe te kennen aan buitenredelijke, soms zelfs a- of anti-redelijke elementen. Zijn kenbronnen zijn instinct en intuïtie, sentimenten en affecten, wilsuitingen en handelingen, Het irrationalisme tracht daarom direct, door de ervaring alleen, het probleem van het zijn en de wereld op te lossen, zonder een beroep te doen op de klassieke redelijke gegevens. De irrationalisten weigeren de gewone filosofische ladder te beklimmen en willen zich niet verder bewegen op de lijn van het ,,denken is zijn" (cogito, ergo sum). In plaats van het rationele hypostaseren en verabsoluteren zij het niet-rationele, om ten slotte daaruit de realiteit af te leiden (vivo, ergo sum). Naast het irrationalisme vormt het subjectivisme één der grondkenmerken van het existentialisme. Waar is de waarheid te vinden? Volgens de subjectivisten is deze niet te vinden in het abstracte, het afgetrokkene, maar alleen in het concrete, het werkelijk bestaande. Abstractie betekent verminking der realiteit, concretisering, handhaving van de werkelijkheid. De waarheid ligt voorts niet in het algemene, overal te vinden, maar in het individuele, in het persoonlijke. M.a.w. de waarheid is niet objectief, voorwerpelijk, buiten ons bestaan, maar subjectief, onderwerpelijk, in ons bestaan. Op de Pilatus-vraag: wat is waarheid? (volgens N i e t z s c h e het enige woord in het N.T. dat waarde heeft) antwoorden de subjectivisten: de waarheid is het leven, het menselijk bestaan, zoals het metterdaad beleefd wordt. De werkelijkheid is niet te beschrijven, slechts te doorleven. Zodra de objectiviteit binnentreedt, neemt de waarheid de vlucht; daarom is alleen het „Erlebnis" normatief. En zo denken de existentialisten er ook over. Het is de existentiefilosofen niet minder dan de rationalisten om de waarheid te doen, om de waarheid van het mens-zijn, maar dan de waarheid niet opgevat als iets, dat theoretisch gekend wordt, maar als iets, dat daadwerkelijk wordt aangegrepen en beslist. Pas dan heb ik de waarheid, wanneer ik mij losmaak van algemene ideeën, van het denken in begrippen en

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen