1960 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 177

De Betekenis van de Industrie voor de Natuurwetenschap

141

van het massabehoud en als promotor van een systematische nomenclatuur, is U uiteraard bekend. In dit verband moge er echter aan herinnerd worden, dat hij werkzaam was geweest bij Rouelle, die de zwavelzuurfabricage verbeterde, dat hij de samenstelling van de lucht onderzocht in verband met een opdracht om straatlantaarns voor Parijs te ontwerpen, dat hij later directeur was van de Franse salpeteren buskruit-industrie en dat hij proefboerderijen inrichtte om zijn landbouwkundige ideeën te toetsen. Zoals eerder gezegd, werd de scheikunde aan de universiteit gedoceerd in het kader van de medische opleiding. In Leiden gaf Boerhaave dit onderwijs en trok vele leerlingen uit het buitenland, o.a. uit Schotland, waar de belangstelling in de scheikunde van ouds een sterke industriële inslag had. Zo ontstonden in Glasgow en Edinburg centra van scheikundig onderzoek en onderwijs, die wetenschappelijk van Leiden uit werden gevoed, maar wier activiteiten in sterke mate werden gestimuleerd door de problemen van de Schotse industrie, waaronder met name de whisky-industrie en de met de textielbedrijven verbonden zwavelzuur- en soda-industrie. Het was in dit milieu, dat Joseph Black, die in de geschiedenis der chemie te boek staat als één der grondleggers van de quantitatieve methode, systematische calorimetrische onderzoekingen deed en voor het eerst inzicht verkreeg in de begrippen verdampings- en condensatiewarmte. Dat zijn aandacht op deze problemen mede gericht werd door het distillatieproces in de Schotse whisky-industrie, waarvan hij raadgever was, valt licht te vermoeden. Tijdens zijn verblijf in Glasgow had hij vele gesprekken met de werktuigkundige James Watt. Deze was geïnteresseerd in de werking van de vuurkracht-machine, uitgevonden en geconstrueerd door de smid Newcomen, o.a. met gebruikmaking van een koperen bierbrouwersketel als stoomketel. De machine werd gebruikt voor het leegpompen van mijnschachten, doch verkreeg, door het enorm grote stoomverbruik, nauwelijks economische betekenis. Het van zijn vriend Black verkregen wetenschappelijk inzicht in de latente warmte en zijn eigen metingen omtrent de stoomdruk als functie van de temperatuur leidden James Watt's inventief vermogen tot de uitvinding van de gescheiden condenser, waarmede het principe voor een economisch bruikbare methode voor de omzetting van warmte in mechanisch arbeidsvermogen was gevonden. Hiermede was de kiem gelegd voor de eerste industriële revolutie, die van de invoering van de stoommachine het gevolg was. Dit ge-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen