1964 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 259

RELIGIEUZE PROJECTIE ?

183

depersonalisatietoestanden mee gepaard gaan. Het is een modem „levensgevoel" dat ook in de literatuur gevonden wordt en waarvan we de indruk hebben dat er veel meer mensen aan lijden, dan vroeger bekend was. Het is een moeilijk te omschrijven syndroom, waartoe ik uitspraken reken als „ik verkies de bloedeloze suicide" of „ik snap de mop niet van het leven en zou toch veel liever willen slapen en nooit meer wakker worden" of „alles is stom-vervelend" (men kan nergens meer over in vuur raken) of „mijn buik is dood, mijn hart koud en mijn hoofd leeg". Tournier spreekt van „geestelijke amortisatie" en Kierkegaard beschrijft meen ik ergens mensen die door blijven leven hoewel hun ziel doodgegaan is. Zeer schematisch en meer als aanduiding zou men kunnen spreken van een schizoide „vlakke" depressie. Maar er is ook afweer van angst in dit syndroom: „wie in de leegte woont, hoeft geen angst te hebben". Welnu misschien was Boeddha in dit opzicht ons geslacht méér verwant dan men tot nu toe beseft heeft, doch hij zou dan, anders dan de moderne mens, zich niet hebben laten afdrijven op dit „levensgevoel", doch het geprojecteerd hebben aan het einde van zijn levensweg waar het dan ook iets van de kwaliteiten van geluk en bevrijding zou kunnen aannemen, omdat het het karakter krijgt van: „dan zal ik me er eindelijk aan mogen overgeven". Dat de Boeddha deze projectie niet „herkend" zou hebben is, zonder meer duidelijk uit de aard van de projectie. Nu vrees ik dat Sierksma's geduld ten einde is en hij zich het slachtoffer voelt van een onbehoorlijke en ongepaste grap. Maar laat hij er van verzekerd zijn, dat dit verre van mij is. Ik heb de tijd niet noch de middelen, om deze hypothese verder te funderen en een hogere graad van waarschijnlijkheid te geven, maar ik heb in wezen niets anders gedaan dan de speerpunt van de religieuze projectie omkeren tegen Sierksma in de godsdienst die hij bewondert en vereert. Als ik mij daarbij oneerbiedig tegenover de grote en edele figuur van de Boeddha Gautama heb gedragen dan was dat uit onkunde en niet uit gebrek aan respect voor menselijke grootheid. Als de leer van het Nirwana een dwaling is, dan mag de psychologie zoeken naar de verklaring van het ontstaan van deze dwaling. Sierksma zou kunnen zeggen dat ik naar deze verklaring grijp, omdat ik vanuit een dogmatisch vooroordeel denk en dus niet objectief ben. Maar ik denk toch niet, dat hij dit zal zeggen, want hij weet van te voren mijn antwoord all

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen