1970 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 198

158

WISKUNDE EN MAATSCHAPPELIJKE TENDENSEN

kijk die men op de wiskunde als geheel heeft, de grondslagenbeschouwing die men er op na houdt dus, niet geheel waardevrij is, want het blijkt dat die kijk verweven is met de plaats van de wiskunde in de maatschappij, en met vragen over de funktie van de menselijke taal en het menselijk intellekt. Als men daarbij een idee wil krijgen van de omvang van het „waardevrije" deel van dat wat op het ogenblik met de naam ,,wiskunde" wordt aangeduid, dan moet men de „doorsnede" nemen van alle theorieën die men zoal over de wiskunde kan aantreffen, en die doorsnede is zo ongeveer de neointuïtionistiese wiskunde, want het neo-intuïtionisme is wel het meest strikt in zijn eisen aangaande de vraag wat nu nog een wiskundig bewijs genoemd kan worden en wat niet. Het beeld dat men op die manier krijgt is dat wiskunde op een elementair niveau waardevrij is, maar dat men op hoger niveau niet zonder een waardeoordeel kan met betrekking tot de vraag welke rol de (formele) taal en logika spelen in verband met de rol van het konstruktieve. Om nu zo duidelijk mogelijk aan te duiden hoe men volgens mij de wiskunde ook rationalisme-vrij kan zien, wil ik eerst nog even kort vermelden dat ik niet geneigd ben over te slaan naar het irrationalistiese ekstremum, dat (bijv. in de geest van de amerikaanse denker Marcuse) de wetenschappen waardeert in het licht van een sociaal transformisme, en zoals we dat wel vinden bij vele proponenten van radikale demokratiseringsbewegingen onder studenten. Marcusus felle kritiek richt zich - zoals bekend - op de status quo van de traditionele menselijke instellingen uit het verleden, die volgens hem de huidige mens meer en meer zijn gaan bepalen en die hem tot een één-dimensionale mens hebben gemaakt ^^), die geen centrale betekenis aan de starre feiten van zijn leven meer vermag te geven. Om het nu in de toekomst toch weer mogelijk te maken dat de mens op een koherente manier, meer-dimensionaal, kan gaan leven, aldus Marcuse, behoren alle historiese instellingen door de herlevende historiese geest van de mens te worden omgetransformeerd, in een soort van doorgaande „Umwerixmg aller Werte". We zien nu bij Marcuse een tendens waarbij alle wetenschappelijke waarheden volledig ondergeschikt worden gemaakt aan de menselijke vrije waardeoordelen, zodat bij hem zelfs voor de abstraktste van alle weten-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen