Kijk op VU! - pagina 10

Allereerst de tachtigjarige oorlog. Een o u d , taai beestje, is men

misschien geneigd te zeggen. Bijna vierhonderd jaar geleden be-

gonnen, en dat z o u vandaag nog belangrijk zijn? D e mensen, die

deze vraag hebben bestudeerd zeggen onomwonden: Ja. Het moet

belangwekkend zijn even naar hen te luisteren.

U krijgt dan deze redenering: Ruim vier eeuwen geleden was wat

wij nu Nederland noemen helemaal rooms-katholiek, v o o r honderd

procent om het z o te zeggen. In het begin van de tachtigjarige

oorlog was maar een heel klein deel van het rooms-katholicisme

afgevallen. In Holland, dat de toon aangaf, was in 1587 nog maar

10 % calvinist. H a a r die kleine groep heeft met allerlei dwang-

middelen de grote meerderheid, die naar een tijdgenoot zegt „ d e

Roomsche religie nog van herten was toegedaen", beheerst. Gevolg

was, dat het rooms-katholicisme gaandeweg terrein en aanhang

verloor. Na de vrede van Hunster in 1648 wordt het r,-k. volksdeel

al op iets minder dan 50 % geschat. Haar ook daarna zet die

daling zich voort: bij de volkstelling van 1840 komt men op 38V2 % ;

het dieptepunt ligt in 1909 met 35 % . H e t andere w o o r d e n : ondanks

de r.-k. emancipatie, aan het eind van de achttiende eeuw begonnen,

werkt het historisch proces van de protestantisering zichtbaar tot

1909 door.

En schakelen w e nu naar h e l heden over: het r.-k. deel van ons

volk weet zich — zoals de titel van een boek over deze kwestie

luidt — „ i n vrijheid h e r b o r e n " en het poogt de schade in te halen.

Het streven naar het bezetten van sleutelposities door de rooms-

katholieken in de maatschappij van vandaag krijgt tegen deze

historische achtergrond het vereiste reliëf.

De tweede scheidingslijn door geestelijk Nederland getrokken en

tot vandaag zichtbaar duiden we gemakshalve aan als de lijn

van de Franse revolutie. Toegegeven, ook een wat stoffig geval op

het eerste gezicht. Laat ons er vluchtig het stof wat afblazen. Dan

zal blijken dat haar mens- en wereldbeschouwing ook voor de

moderne mens nog glans en bekoring heeft. W a n t tegenover de

christelijke opvatting, dat de mens in zonde is geboren, slaaf van

die zonde is, o n v r ij en b o o s — stelt de geestesrichting waaruit

de revolutie voortkwam letterlijk: „l'enfant est né b o n " — het kind

isi g o e d geboren — en „les hommes naissent et demeurent

libres" — de mensen worden v r ij geboren en blijven dat.

8

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen