Een hoeksteen in het verzuild bestel. De Vrije Universiteit 1880-2005. - pagina 164

drie naar bed, volgens De Gaay Fortman werkte hij de hele nacht door, staande achter

een lessenaar om niet in slaap te vallen. De schade haalde hij dan in op het achterbalkon

van de tram, als hij na de colleges naar huis terugkeerde.'9 Dat alles bewijst vooral dat

zich rondom zijn persoon legenden vormden, zoals dat met de echt aansprekende figuren

in de academische wereld vaker het geval is. En met al zijn particuliere kwaliteiten en ge-

breken bleef hij altijd de onvervalste vu-man in die zin, dat het calvinisme hem tot vlees

en bloed geworden was. In zijn gerichtheid op het ware en schone"^' kwam hij met

Heemskerk overeen, die hem wel eens zijn geestelijke zoon noemde.'9^ En evenals bij

Heemskerk vond zijn calvinisme bij alle belijndheid zijn voedingsbodem in het hart, zo-

dat hij ongeacht rang of stand één kon zijn met ieder die zijn geloof deelde.'93

Belijnd was ook Gerbrandy, en ook hij schuwde de openbaarheid niet. De waardering

in vu-kring verschilde. De juridische faculteit had in 1928 Rutgers en Gerbrandy beiden

voor benoeming voorgedragen. De eerste genoot bij curatoren dadelijk de volle sympa-

thie. Over Gerbrandy werd pas in ernst gesproken nadat diverse andere kandidaten had-

den bedankt.'94 Tegen hem pleitte zijn toen recent verschenen boekje De strijd om nieu-

we maatschappijvormen, want dat pleidooi voor medezeggenschap van arbeiders had zijn

auteur de bijnaam 'de rode advocaat uit Friesland' bezorgd.'95 Directeuren constateer-

den verder een afwijkende houding inzake vrouwenkiesrecht, lijkverbranding en de roe-

ping van de overheid tot heiliging van de zondag. Maar geld hoefde hij niet te kosten,

want een groepje vermogende particulieren stelde zich garant voor een salaris van 5.000

gulden.'9^ En toen Gerbrandy zijn instemming betuigde met de grondslag'97, stond

niets zijn benoeming meer in de weg.

Fabius vond het vreemd: een kredietbenoeming op middelbare leeftijd.'9^ Anema

stond achter de voordracht, maar was met dat krediet niet al te royaal: 'een man met een

middenstandsverstand'.'99 De studenten reageerden zeer positief Hij combineerde

diepgang met eenvoud, oordeelde Fratemitas reeds in 1926 over een referaat van Ger-

brandy, en durfde een echte christen te zijn in zijn oordeel over de aardse dingen.^ Hij

bezat de gave, getuigde zijn leerling De Gaay Fortman, 'onopvallend maar duidelijk te

laten blijken, dat hij zijn werk aankon, omdat hij verkeerde met God'.^' Gerbrandy liet

in de collegezaal zien wat zijn geloof betekende in zijn werk en in zijn leven, herinnerde

zich mevrouw F.T. Diemer-Lindeboom; 'dat was heel indrukwekkend'.^"^ Met al zijn

afwijkende meningen dus een man die stond voor wat de Vrije Universiteit pretendeer-

de te zijn. Anders dan bij W. Zevenbergen kwamen zijn aparte opvattingen juist uit zijn

gereformeerde overtuiging voort.

Gerbrandy was een Fries, en bezat ook in zoverre de eigenschappen die het gangbare

vooroordeel aan Friezen toeschrijft, dat zijn gevoel voor betrekkelijkheid weinig ontwik-

keld was; 'in kleine dingen hoofdig en in grote zaken onwankelbaar'.^''^ Met uw oordeel

wil ik zoveel mogelijk rekening houden, schreef hij eens aan Colijn, 'maar mij voorschrij-

ven wat wel en wat niet oirbaar is, werkt verlammend op mijn werkkracht'.^""^ Toch

moesten de autoriteiten dat risico wel eens nemen binnen de normale hiërarchieke ver-

160 EEN HOEKSTEEN IN HET VERZUILD BESTEL

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen