Een hoeksteen in het verzuild bestel. De Vrije Universiteit 1880-2005. - pagina 96
De Vrije Universiteit 1880-2005
^^ii^^^B^lll^^Bl^^^i^^^^^^^^^^^^^^^^"—^
lijke arbeid pla a tsen op den grondslag der goddelijke openba ring, en door het licht van
die openbaring zich laten leiden'.'•^
Zo moesten hoogleraren zijn, en zo moesten studenten worden. Fabius had al in 1883
de vraag opgeworpen, of men bij de examens niet diende te letten op beginselen en rich
ting der examinandi.'5 De theologische fa culteit weigerde in 1911 de graad va n kandi
daat in de theologie te verlenen aan de student A. Winckel, omdat hij niet uitging van de
beginselen va n de Vrije Universiteit. Hij kreeg slechts een getuigenis va n voldoende
kennis van de gereformeerde theologie. Rutgers zou va n oordeel zijn geweest dat men
hem ook zonder meer had kunnen afwijzen. Iema nds wetenschappelijke zin kon immers
in twijfel worden getrokken als hij beweerde 'in de Heilige Schrift als Gods Woord te ge
looven, doch da a rin niet leerstukken a ls de eeuwige verwerping te zien geleerd'.'5'
Winckel was namelijk opgetreden als voorganger in een samenkomst va n het Leger des
Heils, en daarom op dat punt na der ondervra a gd. Hij heeft de beslissing niet geaccep
teerd, en schakelde een advocaat in. Daarop verzochten curatoren en directeuren aan de
faculteit a lsnog een bul gereed te maken. Die faculteit stuurde toen het vereiste docu
ment op aan directeuren, met het verzoek dat op eigen verantwoordelijkheid uit te rei
ken.'s^
Formeel had Winckel gelijk. Het examenreglement voorza g niet in afwijzing op deze
gronden. Alleen bij promoties gold de eis dat de graad enkel verleend kon worden a a n
hen die de gereformeerde beginselen onderschreven. De student H. va n Ha eringen
wijdde in 1911 aan deze problematiek een kritisch artikel. Velen vonden met hem deze
bepaling 'benauwend en nadeelig'. Het verwerven va n een graad werd aldus niet alleen
verbonden met 'intellectueele bekwa a mheid, ma a r ook met een zekere gezindheid des
harten'. En wie tijdens de studie van mening veranderde, zou in de verleiding komen een
verklaring af te leggen tegen zijn geweten in.'53 Van Haeringen liet dan nog buiten be
schouwing dat een doctor ook na de promotie zijn geloof kon verliezen. Volgens een eer
der artikel in NU van 1905 hadden van de 250 toen nog in leven zijnde oudalumni 21 de
gereformeerde beginselen prijsgegeven.'54 Da a r ka n wel een enkele doctor bij geweest
zijn, en later zou in elk geval nog de eens zeer principiële Tieme de Vries van calvinist tot
godloochenaar worden.'55
De kwestieWinckel wa s voor de senaat aanleiding zich grondig in het gehele vraag
stuk te verdiepen. Met een krappe meerderheid va n zeven tegen vijf a l de theologen
bij één onthouding adviseerde hij de verplichting te laten vervallen.' 5^ Curatoren stelden
zich op achter de minderheid. Wie de wetenschap niet wilde bedrijven op de grondslag
van de gereformeerde beginselen kon overal doctor worden, maar niet aan de Vrije Uni
versiteit. 'De eigenlijke kern aan het principiëele standpunt der Vrije Universiteit is de
ze, dat zonder rekening te houden met de gereformeerde beginselen, de wetenschap niet
tot ha a r hoogste ontwikkeling in objectieven zin ka n komen.'''' Da t zou da n eigenlijk
voor alle examens moeten gelden, en dat was inderdaad ook de opvatting van president
curator Va n Schelven.'5^ Daar het hier een reglementswijziging betrof, ha dden direc
92 EEN HOEKSTEEN IN HET VERZUILD BESTEL
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van zaterdag 1 januari 2005
Publicaties VU-geschiedenis | 510 Pagina's
Bekijk de hele uitgave van zaterdag 1 januari 2005
Publicaties VU-geschiedenis | 510 Pagina's