Een handvol filosofen - pagina 99

ƒ D.H.Th. VoUenhoven: filosoof van gereformeerde beginselen 95

sche systemen en de afleidingen van stellingen uit axioma's en definities. Geometrie

heeft ook een antropologische kern in het lokaliseren van dingen, hier-daar, zoals be-

paald door de positie van ons lichaam en onze ruimtelijke aanschouwingsvorm. Ook

hier is er een 'wiskunde van de tweede orde', namelijk de diverse meetkundige syste-

men, euclidische, niet euclidische enzovoort.'*

Vervolgens onderscheidde hij de wiskunde van de logica. Deze twee konden vol-

gens hem niet samenvallen, omdat de logica de normen zou bevatten voor wiskundi-

ge handelingen. Aan de denknormen zou de wiskunde onderworpen zijn op straffe

van een niet-geldigverklaring van haar handelingen.''

De verschillen tussen Vollenhovens en Brouwers benadering van de wiskunde la-

gen volgens Blauwendraat op metafysisch vlak: 'Praktisch gezien was het resultaat

van de intuïtionistische constructie van de wiskunde, zoals Brouwer had aangegeven,

van een ander - christelijk - fundament voorzien. Aan de technische constructie van

Brouwers wiskunde veranderde VoUenhoven niets'.'" Deze constatering is correct,

maar zij mist de kern van Vollenhovens studie. Via zijn eigen kentheoretische argu-

mentatie was hij niet slechts gekomen tot een intuïtionistische benadering van de

wiskunde die bij Brouwer aansloot, maar had hij ook inzicht gekregen in ontologi-

sche onderscheidingen die correspondeerden met wat hij beschouwde als de zijnsor-

de van de werkelijkheid. Op grond van zijn kentheoretisch en ontologisch onder-

zoek had hij de zelfstandigheid en de eigen methoden van de wiskunde, logica en

natuurkunde beargumenteerd verdedigd.

VoUenhoven had een uitermate moeilijk proefschrift geschreven. Vrijwel de hele

geschiedenis van de wiskunde werd behandeld, geordend en beoordeeld. Het boek

toonde een drang naar volledigheid, maar was in de beschrijving, analyse en argu-

mentatie zo beknopt dat het iets ondoorgrondelijks had; VoUenhoven herhaalde

noch verduidelijkte.*' Het leverde verschillende recensies op, die hij las nadat hij

Amsterdam al verlaten had.

VoUenhoven wilde predikant w o r d e n en nam het beroep aan van de Gereformeer-

de Kerk in Oostkapelle. Met trouwen hoefde hij niet meer te wachten; een maand

na zijn promotie t r o u w d e n D i r k VoUenhoven en Mien D o o y e w e e r d en vertrokken

naar Walcheren.

D e communistisch georiënteerde dr. G. M a n n o u r y , hoogleraar filosofie van de

wiskunde aan de Universiteit van Amsterdam, schreef in drie tijdschriften een re-

censie van Vollenhovens proefschrift - alle drie zeer positief. O o k zijn oud-studie-

genoten Pos en Van der Vaart Smit schreven, behoudens enkele kritische vragen,

positieve beoordelingen.*^ Een opmerkelijke reactie k w a m van A. Janse, het jonge

schoolhoofd uit het Walcherense d o r p Biggekerke, die h e m in februari 1919 een

brief schreef. Janse had in de pers iets over het proefschrift gelezen en omdat het

niet in de handel was, vroeg hij VoUenhoven o m een exemplaar. N a bestudering van

het boek stuurde Janse hem een brief van twintig kantjes, waarin hij niet alleen com-

mentaar leverde maar o o k enkele vragen stelde. VoUenhoven was verbaasd dat deze

78 VoUenhoven, Wijsbegeerte der •wiskunde, pp. 428-433.

j ^ VoUenhoven, Wijsbegeerte der 'Wiskunde, pp. 407-408.

80 Aldus Blauwendraat, Worsteling naar waarheid, p. 60.

81 Zie Stelhngwerff, De Vrije Universiteit na Kuyper, p. 91. Voor een analyse van Vollenhovens proefschrift,

zie Kok, VoUenhoven His Early Development. O o k Tol, Philosophy m the Making, Ch. 2.

82 Zie Blauwendraat, Worsteling naar waarheid, pp. 61-66. O o k Tol, Philosophy m the Making, p. y) Zie ook

dit hoofdstuk, noot 31.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen