Het onbepaalde in de taal en in de taalkunde - pagina 21

17 overeenkomstigheden opbouwde, dat met soortnamen wordt belegd. W a t dit nominalisme als aanvang onzer ervaring aandient ^^), is veeleer een richting, waarin wij streven kunnen, onze ervaring om te werken. Aan het eind van die richting ligt niet terugkeer tot, maar bereiking van een volkomen bepaaldheid der werkelijkheid met hier, nu, dit, dat,, waardoor juist al wat wij aan bepaalde ervaring hebben in het grauw der onbepaaldheid zou vernevelen. W e l is dit motief in den gang van ons kennen redelijk en bruikbaar. Zuiverend werkt het, wanneer aangaande een bepaaldheid der ervaring twijfel rijst en wij ter correctie ons voorloopig kunnen beperken tot het onbepaalde dit of dat. Dat kunnen wij echter in veel gevallen niet en het is voor goed voorbij na het aanvangsstadium van ieders individueele bewustzijn, indien het daar geweest is. Het onbepaalde dit, dat, iets, die wij voortaan samen mogen noemen, ligt niet aanwijsbaar ten grondslag aan al ons benoemen van de werkelijkheid met soortnamen. Hebben deze hoogere bepaaldheid dan dit, dat, iets, zoo is die bepaaldheid van den aanvang af mede gegeven en niet latere omkleeding van een onbepaald dit, dat, iets. W e l komen in den gang onzer kennis gevallen voor, dat op de vraag: wat is dit? aan dit een bepaaldheid gegeven wordt, welker voorloopige afwezigheid de vraag zelf uitdrukt. Principieel echter is dit na-elkander niet aanwezig buiten de gevallen, waarin het zich voordoet en ook het omgekeerde is te vinden. In strenge onbepaaldheid gaan dit, dat, iets, niet aan de bepaaldheid door een soortnaam vooraf. De functie van dit, dat, iets komt tweedehands in onze kennis, telkens als oyer een soortnaam de vraag gesteld wordt: wat is dat? W o r d t die vraag eerst gericht tot het onbepaalde zinnelijke, waarvan men enkel dit kan zeggen, zij is ten opzichte van soortnamen even bruikbaar. W o r d t ze daar gesteld, dan gaat de soortnaam voorop en dit, dat, iets is dan een vraag om nader bepalen van den soortnaam, SOCRATES en PLATO markeeren die omwending in de geschiedenis van den geest. Zij hebben, met de Sophisten, duidelijk gemaakt, dat de onbepaaldheid, behalve in het zinnelijke, ook in het begrip ligt.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen