Vrije Universiteitsblad 1939-40 - pagina 172

1378 kennis, de waardeering der physische begrippen en de beoordeeling der physische wetten, primair zal worden beheerscht door de voor-onderstellingen omtrent de werkelijkheid, die men aan physica zal willen ten grondslag leggen en die aan wijsbegeerte, wereldbeschouwing of religie zijn ontleend. Wie gelooft in God als den Schepper aller dingen, zooals Hij zich in Zijn W o o r d den menschen heeft willen openbaren, zal zich bij de bepaling van zijn positie in den strijd der meeningen, door dit geloof en door het licht van dat Woord laten leiden. Het vertrouwen in de objectieve existentie van een reëele buitenwereld is hem met dit geloof gegeven, en kan door de meest scherpzinnige solipsist of positivist hem niet worden ontfutseld. Maar van deze werkelijkheid mag dan ook a priori worden ondersteld, of liever gesteld, dat zij is een geordend geheel, dat zij eenheid en samenhang bezit, dat er in de rijke verscheidenheid een harmonie der deelen is. Want de wereld in haar geheel is de ééne Schepping en haar onderhouding het ééne Werk van den éénen God, Wiens Wijsheid aanbiddelijk is. Maar ook de kenbaarheid van die orde, van den samenhang in de verschijnselen, door den mensch, mag worden gesteld. Want ook de mensch is, naar lichaam en geest, deel der schepping, en daarom naar beide toegelegd op de wereld, waarin hij werd geplaatst. Zooals zijn honger gericht is op zijn lichamelijk voedsel, en het hem passende voedsel in de materieele werkelijkheid niet ontbreekt, zoo is zijn kennisdrang gericht op logische kennis, en is de mogelijkheid tot het verwerven daarvan in de ordening der werkelijkheid gegeven. Hoe die ordening is, welke de essentieele onderscheidingen en samenhangen tusschen de verschijnselen zijn, zal hij door onderzoek der werkelijkheid moeten uitvinden Zoo zullen we dus van het physisch onderzoek moeten verlangen dat het gericht zij op het verkrijgen van kennis omtrent de dingen en hun door God gewilde en bepaalde orde. Als we daarbij zeggen, aldus referent, dat het resultaat van dit onderzoek steeds menschelijkc kennis zal zijn, gebonden dus aan de geestelijke en materieele hulpmiddelen waarover de mensch beschikt, dan ligt daarin geen degradatie van die kennis, maar dan is juist daardoor haar het waarmerk der echtheid toegekend. Want, juist waar de mensch meent zich boven de grenzen van zijn schepselzijn te kunnen verheffen, ontaardt zijn kennis in vermeende en dus valsche kennis. Het kennisideaal der mechanistische deterministische physica, zooals dat in de fictie van den Geest van Laplace zijn exponent vond, was van zulk een grensoverschrijding niet vrij, en de correctie hierop door de nieuwere physica aangebracht, moet als gezonde zelfcritiek worden erkend. Maar, anderzijds, menschelijke kennis is ook geen kennis die

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen