VU Magazine 1971 - pagina 22

De bevrijding van de onderschikking op basis van de verwantschap, leeftijd sex, ras of ethniciteit of. locatie in een bepaald gebied noem ik emancipatie van de onderschikking in ascriptieve zin. Het is goed een onderscheid te maken tussen de emancipatie naar ascriptieve onderschikking en die naar 'achievement', onderschikking, waarbij de succesrijken op grond van kwaliteiten en educatieve en technische scholing over grote aantallen" mensen een ongecontroleerde macht uitoefenen. Het onderscheid is daarom ook zo zinvol omdat vele mensen die de moderne competitie-en 'achievement' maatschappij verwerpen, terugverlangen naar de traditionele samenleving zonder te bedenken, dat ook daar geen vrijheid was ten gevolge van de onderschikking in ascriptieve zin. Met participatie bedoel ik zeggenschap en coöperatie van de betrokkenen bij de besluitneming op elk terrein, waar er sprake is van besluitvorming. Sociaaleconomische participatie wil dus zeggen, dat elke betrokkene in het produktie- en dienstverleningsproces ook participeert in de besluitvorming bij dat proces. Ondanks de apartheid tekent zich in ZuidAfrika onder de niet-blanke bevolkingsgroepen meer en meer een overgang af van een 'ascription' maatschappij naar een 'achievement' maatschappij. Daar hoeft niemand om te treuren, want dat is nu eenmaal een noodzakelijke overgangsfase in het kader van de totale emancipatie. Die overgang naar een 'achievement'-samenleving is echter op zichzelf geen garantie dat de zojuist omschreven participatie ook toeneemt. In een traditionele samenleving is er vaak wel sprake van participatie in de besluitvorming, zij het dat dit voorrecht meestal was/is beschoren aan groepen op ascriptieve basis, zoals bv. alleen de mannen of alleen de ouderen boven de 50 jaar. In de moderne 'achievement' maatschappij moge de mens dan bevrijd worden van de onderschikking in ascriptieve zin, het is echter diezelfde maatschappij, die de mens in een nieuwe onderschikking brengt, nl. via een arbeidsituatie, waarin elke vorm van zeggenschap voor verreweg het grootste aantal der betrokkenen geheel ontbreekt. Vooral in de sociaaleconomische sfeer wordt duidelijk, dat gelijke regels voor de recrutering der gegadigden voor opengevallen posities in het geheel geen participatie in de besluitvorming impliceert. Het is vooral in het laatste decennium, dat men zich eerst begint te realiseren dat de opeenhoping van de economische 20

macht de vrijheid van de mens in gevaar brengt. De geschiedenis van de westerse wereld kent verschillende emancipatiebewegingen: bijvoorbeeld die voor de slaaf, voor de burger, voor de boer, voor de vrouw, voor de arbeider en die voor de huidskleur, waarvan vele nog steeds niet geheel voltooid zijn. Het kon wel eens zijn, dat terwijl in Zuid-Afrika de emancipatie voor de huidskleur nog nauwelijks aan 't begin staat de zeventiger jaren later voornamelijk zullen worden getypeerd als het tijdperk van de revolutie van de participatie. Er is een roep om participatie, om spreiding van verantwoordelijkheid, om spreiding van politieke en economische macht. En ook een toenemend besef, dat dat de enige mogelijkheid is om ook mondiaal het prototype van een democratische wereld-

van de mechanische solidariteit, die er volgens Dürkheim op gericht was de traditionele maatschappij bijeen te houden. Deze uitweiding moest me van 't hart, omdat men in een land als Zuid-Afrika begrijpelijkerwijs geneigd is om zich allereerst te richten op een emancipatiestrijd voor een toebedeling der posities op basis van capaciteiten, ongeacht leeftijd, sex, ras en herkomst. Dat bleek me ook uit publikatie no. 3, waarin gematigden, radicalen, progressieven - in Zuid-Afrika zijn dat de liberalen als Alan Paton, welke laatste ook zélf een bijdrage schreef - en voorstanders van een zekere vorm van pluralisme hun politieke visies ontvouwden. Alleen in het artikel van dr. R. Turner over 'De relevantie van de hedendaagse radicale gedachte', komt enigszins het beeld van een participatiemaatschappij naar voren, welke verder reikt dan de doorsnee parlementaire democratie van vandaag. Turner geeft er ook blijk van in te zien, dat de veranderingsactiviteit moet worden uitgebreid tot o.a. het culturele leven en tot de dagelijkse werksfeer.

Evangelie

Een Afrikaan uit Bestespruit (Noord-Natal) zit troosteloos tussen de weinige spullen die hij met zich mee kan nemen naar het gebied waarheen hij overgebracht zal worden op grond van de Groepsgebiedenwet. Op de achtergrond de ruïnes van z'n huis. Tweeduizend mensen zijn uit deze aangename groene vallei verdreven naar een dor gebied, waar ze in kleine tentjes moeten leven.

regering als de Verenigde Naties te laten functioneren overeenkomstig de bedoeling van dit instituut. Het gaat hier om een strijd voor de emancipatie van de onderschikking in een 'achievement' maatschappij, waarbij de economische krachten evenals voor de afschaffing van de slavernij eerder tegen- dan meewerken. Wel speelt hier afgezien van ideële overwegingen het beroep op het gezond verstand een rol. Immers voor een goede integratie van de samenleving, nationaal en internationaal is participatie een onmisbare voorwaarde. Het is het enige adekwate middel in de moderne samenleving ter vervanging

Overigens vindt men in de vier publikaties nog geen weerslag van een eventuele bezinning op de consequenties van het Evangelie met betrekking tot het gebruik van de middelen voor het bereiken van een rechtvaardige orde. De broederschapsgedachte ('Gij zijt allen broeders') in het Evangelie pleit bij uitstek voor een participatie-samenleving, maar het is de vraag of men vanuit het Evangelie zulk een maatschappij mag proberen te realiseren via middelen, die met die broederschap geheel in strijd zijn. Het ware te wensen dat de christenen, die zich willen inzetten voor het verwezenlijken van gerechtigheid het niet alleen over de doelen maar ook over de middelen eens zouden kunnen worden. Dat is een noodzakelijke voorwaarde, wil het ooit komen tot een bundeling van de goedwillende krachten in de wereld. Het is iets om jaloers op te zijn. Immers wij hier in het westen zitten in wezen met dezelfde problematiek als Zuid-Afrika. Denken we alleen maar aan de Noord-Zuid relatie. Het project is m.a.w. voor ons een voorbeeld ter navolging. Waar is in Nederland of in Duitsland de Beyers Naudé die een grote groep christenen bij elkaar brengt om zich langdurig te bezinnen op bv. de vraag of het Evangelie een uitweg of een derde weg wijst in het conflict tussen het kapitalisme en kommunisme?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen