VU Magazine 1972 - pagina 32

lector wil worden, en studenten onderwijs wil geven, mag geacht worden in staat te zijn, zelfstandig wetenschappelijk onderzoek te kunnen verrichten. Het is echter geen dwingende eis voor het geven van onderwijs. Tenslotte wordt het meeste universitaire onderwijs niet gegeven door hoogleraren of lectoren maar door nietgepromoveerde wetenschappelijk medewerkers. Bovendien zegt het al dan niet in staat zijn een proefschrift te schrijven nog niets over de onderwijskundige kwaliteiten van de betreffende persoon.

Soepei De praktijk is ook vaak wel wat soepeler dan de theoretische normen, die gehanteerd worden bij hoogleraar- of lectorbenoemingen, te zien zouden geven. Aan de VU is op z'n minst één hoogleraar die niet gepromoveerd is, en van drs. De Pous is bekend, dat hij op de nominatie stond, prof. Zijlstra op te volgen, ondanks het feit dat hij nog niet gepromoveerd was. Men kan zich daarom afvragen of het nog langer nodig is, bij benoemingen tot hoogleraar of lector de eis van het gepromoveerd zijn te hanteren. Het bewijs dat diegenen die in aanmerking komen voor zo'n benoeming, de afgestudeerden, tot zelfstandig wetenschappelijk werk in staat zijn, is meestal al wel geleverd, doordat zij voor hun afstuderen een scriptie hebben gemaakt of andere werkstukken hebben moeten leveren, waaruit hun capaciteit in deze richting wel blijkt. Zo niet, dat zou er alles voor te zeggen zijn, aan de scriptie, die de afsluiting van de studie vormt, zwaardere eisen te gaan stellen, opdat ook van diegenen die niet een universitaire loopbaan ambiëren, c.q. willen promoveren duidelijk is dat ze tot zelfstandig wetenschappelijk werk in staat zijn. Een nieuw bewijs van deze capaciteit, het proefschrift, zou dan overbodig zijn.

'Meesterstuk' Ook andere argumenten voor het laten vervallen van een proefschrift zijn aan te dragen. De traditionele functie van het proefschrift, de proeve van bekwaamheid van de leerling, die de gezamenlijke 'meesters van het universitaire gilde', in casu de Academische Senaat, ter beoordeling werd voorgelegd en waarbij het proefschrift eigenlijk het 'meesterstuk' is, dat toelating tot en opneming in het gilde verschaft, is wel achterhaald. De hele Academische Senaat is door de ver voortgeschreden specialisatie al lang niet meer in staat de waarde van een proefschrift te bepalen. Een hoogleraar in de geneeskunde zal weinig zinnigs kunnen zeggen over een theologisch proefschrift, een hoogleraar in de theologie weinig over een 30

proefschrift in b.v. de politicologie. De promotie vindt dan ook niet meer plaats ten overstaan van de gehele Senaat, maar in tegenwoordigheid van wat heet een 'commissie uit de Senaat', in casu de hoogleraren uit de faculteit waarin de promotie plaatsvindt. Ook voor hen is het echter niet zo eenvoudig het proefschrift goed te beoordelen. Dit komt omdat het proefschriftonderwerp, overeenkomstig de eis dat het origineel moet zijn, vaak erg specialistisch is. Daardoor beschikt de promovendus, die enkele jaren op het betreffende onderwerp heeft gestudeerd, vaak over meer deskundigheid wat dit betreft dan de hoogleraren die het moeten beoordelen. Van een echte beoordeling komt derhalve niet zoveel terecht.

Achterhaald Ook de andere functie die het proefschrift vroeger bezat, nl. het verspreiden van on-

derzoeksresultaten in boekvorm, wat vroeger vaak de enige manier van verspreiding was, is door de tijd achterhaald. Meer en meer nemen de vaktijdschriften de rol van informatieverspreider over. Deze manier van verspreiden is sneller en goedkoper. De snelheid waarmee onderzoeksresultaten gepubliceerd kunnen worden, is m.n. van belang voor de natuurwetenschappen, waar het tijdstip van publikatie een belangrijke rol speelt i.v.m. het aanvragen van octrooien en patenten. Wat als functie van het promoveren en het daaraan gekoppelde proefschrift-schrijven overblijft, is de mogelijkheid op grond van het onderscheid 'al-dan-niet-gepromoveerd' een hiërarchische structuur te baseren, c.q. te verstevigen en uit te bouwen. 'Men krijgt de indruk dat in onze samenleving de academische titels steeds meer de basis gaan vormen voor een gedetailleerde standengeleding', aldus de socioloog Lammers in 1964. Dit aspect van de promotie komt dan

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen