VU Magazine 1972 - pagina 189

Strafrechtsplegiiig creëert ^slechte' minderheid

Mr. Jan J. de Back

in KRO's actualiteitenrubriek Brandpunt werd oniangs vrij ruime aandacht gegeven aan het congres 'Strafrecht te-recht' dat in Leiden werd gehouden. In die uitzending kon men VU-criminoloog mr. J. J. de Back (25), één van de inleiders op het congres, horen zeggen dat in de strafrechtspleging de misstap die een wetsovertreder heeft begaan nog eens extra wordt gedramatiseerd. In zijn lezing had hij gezegd, dat als men zo graag wil, dat een veroordeelde bij terugkeer in de maatschappij zijn kansen krijgt, men ten minste moet voorkomen dat het taalgebruik in de strafrechtspleging dienst kan doen als middel om minderheden te discrimineren. In plaats van trefwoorden (delinkwent, overval, fraude, etc.) zou men gebruik moeten maken van zo nauwkeurig mogelijke beschrijvingen, die zo min mogelijk voedsel zouden moeten geven aan negatieve gevoelens over de minderheden. Een voorbeeld van onfeitelijk, sterk emotioneel geladen proza vond mr. De Back enige tijd geleden in een artikel in Neèrlands grootste ochtendblad. Onder de kop 'Afbraak in justitietop' waren daarin 231 woorden te lezen, waaronder ongeveer vijftien trefwoorden als: 'notoire misdadiger', 'kruimelmlsdadigers', import misdaadklimaat'. Mr. De Back herkende in het artikel in zoverre een meesterhand, dat werd beantwoord aan het doel: emoties, fnisschien wel vrees oproepen en een klimaat van 'law and order' scheppen. 'Uit dat oogpunt was het bijzonder i^nap geschreven, want het was bijzonder vaag en onduidelijk. Er werd geen cijfer genoemd, maar wel de suggestie gewekt van: er moet ingegrepen worden, terwijl in dat hele 231 woorden tellende artikel niets werd gezegd.'

Wanneer iemand het zich tot taak zou stellen iets heeft aan te merken. Meneer A is homouit te leggen wat nu een 'normale burger' fiel; mejuffrouw B is gepakt wegens winkelis, dan zou hij daaraan een hele kluif hebben. diefstallen; meneer C heeft een veroordeling Want wanneer behoort een Nederlander tot achter de rug wegens fraude. Al dat soort de meerderheid, die zichzelf ziet als 'steunpi- minderheden hebben een functie te vervullaar van onze maatschappij'? Als je dat zou len. Hun misstap (ook al is het er maar één willen zeggen, dan ontkom je er nauwelijks gev/eest in een heel mensenleven) roept aan, een beschrijving te geven van wat zo'n verontwaardiging op bij de 'normale' meerman of vrouw in het dagelijks leven doet en derheid. Die kan zich aan de 'slechterik' laat. Zij zorgt ervoor dat het huis mag worden spiegelen en ziet zichzelf dan des te mooier. gezien; hij heeft een nette functie bij een be- Dankzij het bestaan van afwijkende minderdrijf. Beiden zijn ze goed voor hun kinderen; heden kan de meerderheid zich koesteren geen van beiden gaat zich te buiten aan alco- in een gevoel van eigenwaarde, dat groeien holica, tenminste niet regelmatig; beiden zijn kan naarmate de minderheid in kwestie als actief in het verenigingsleven. Zo'n lijst zou 'slechter' wordt ervaren. Mr. De Back: 'De tot in het oneindige zijn uit te breiden; de minderheid is, om het simpel te zeggen, meerderheid laat zich niet zo gemakkelijk "slecht", de meerderheid is "goed". De meerderheid wil "goed" en de minderheid wil omschrijven. Bij mensen die zich op welke manier dan ook "kwaad". afwijkend gedragen, ligt de zaak eenvoudiger. Goed gedrag en slecht gedrag zijn, volgens Bij hen wordt één kenmerk genoemd ('hij hem, twee fundamentele categorieën die beiheeft gezeten', 'zij is in het leven geweest') -den een noodzakelijk en onvermijdelijk been hun gedrag wordt voor een groot gedeelte standdeel vormen van onze sociale werkelijkverklaard uit die ene eigenschap; uit dat af- heid. Daarom ook bestaat er bij personen wijkend-zijn. Wie gestolen heeft is een dief en groepen behoefte aan andere personen en dus een misdadiger. 'Een delinkwent is he- en groepen die mioreel en sociaal kunnen lemaal "slecht", helemaal een delinkwent. worden afgewezen en kunnen worden apart De immoraliteit, de inferioriteit van de de- gesteld. Want alleen als je een persoon of een linkwent is zijn kenmerk, een alles overheer- groep in het vakje 'slecht' kunt plaatsen is send kenmerk dat al zijn andere eigenschap- het mogelijk om jezelf en jouw groep als pen in de schaduw stelt. Zijn deugden wor- 'goed' te beschouwen. den gebreken, zijn moreel superieure eigenschappen worden moreel inferieur, omdat 'Echtheid' het eigenschappen van een delinkwent zijn.' Die laatste zin is afkomstig uit de toespraak De strafrechtjurist en de criminoloog kan 'Taalgebruik en mythevorming in de straf- niet anders doen dan aan deze werkelijkheid rechtspleging', die enige weken geleden werd voorbij gaan, aldus mr. De Back. Ze hebben gehouden door VU-criminoloog mr. Jan J. de immers zelf een aandeel in het instandhouBack op het congres 'Strafrecht, te-recht'. den van deze realiteit. Want wat gebeurt er Hij schetste in die toespraak een somber bij strafrechtspleging anders, dan dat er een beeld. Het is wel waar, dat in de moderne minderheidsgroep, die van de delinkwenten, strafrechttheorieën nobele doelstellingen wordt gecreëerd en herkenbaar wordt geworden nagestreefd, zoals bijvoorbeeld hulp- maakt? Ze voorziet daarmee in een behoefte verlening, conflictoplossing en verzoening, van de meerderheid. 'Deze behoefte is mijns maar deze doelstellingen liggen zo ver van de inziens de belangrijkste functie die de strafwerkelijkheid, dat er op zijn best zo nu en dan rechtspleging ook vandaag de dag nog ver- en dan nog toevallig - iets van kan worden vult,' zo zei mr. De Back. Het is de strafrechverwezenlijkt. ter die een man of vrouw in de categorie van 'slechte' minderheid plaatst. Hij bekrachtigt daarmee de bijzonderheid van de delinkwent Spiegelen en geeft de meerderheid als het ware een 'beDe werkelijkheid wordt als volgt door drs. wijs van echtheid' in handen, waardoor die de De Back omschreven: de meerderheid van afwijkeling op een morele en sociale afstand de samenleving, die zich niet-afwijkend ge- kan houden. Het doet er, aldus mr. De Back, draagt en een leven leidt waarop niets valt weinig toe hoe groot de opgespoorde, veraan te merken, heeft er behoefte aan minder- volgde en berechte categorie is. Als er maar heden in de buurt te hebben, waarop ze wel met een zekere regelmaat personen die tot 33

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen