VU Magazine 1972 - pagina 65

sen, drieduizend pinguïns, tweehonderdduizend rotspelikanen, tienduizend fregatvogels, dertigduizend zwaluwstaartmeeuwen, vijfhonderdduizend stormvogeltjes en, om deze onvolledige opsomming te besluiten: ontelbare zeeleguanen. Wat een verscheidenheid! Het lijkt het Wad wel! Maar dan wel met dit verschil, dat de dieren zich tot dichtbij laten benaderen: ze kennen geen angst voor de mens. Een spotlijster zit aan je schoenveter te pikken, een vliegenvanger vangt een vlieg vlak voor je neus weg, een buizerd grist een prooi uit je hand en je kunt zwemmend spelen met zeeleeuwen.

Barrière

1

De eilanden, vulkanisch van oorsprong, opgerezen vanaf de bodem van de oceaan, zijn nooit met het vasteland van Amerika verbonden geweest. Alle planten en dieren moesten dus de duizend kilometer brede zeewaterbarrière overbruggen, hetzij door de lucht, of drijvend in de oceaan, om de eilanden te bereiken. Sommige dieren maakten vermoedelijk gebruik van natuurlijke vlotten. Begrijpelijk, wanneer men weet, dat grote boomtronken na hevige slagregens in kolkende rivieren vallen en oceaanwaarts drijven. Op deze wijze beginnen heel wat levende wezens aan een gedwongen reis, die meestal slecht afloopt. De geïsoleerde ligging van de Galapagoseilanden had tot gevolg dat niet veel planten en dieren ze hebben kunnen bereiken en nog minder waren in staat om zich na aankomst blijvend op het eiland te vestigen. De zeer weinige die voet aan wal zetten en zich wisten te handhaven, maakten een geheel eigen ontwikkeling (evolutie) door. Vandaar dat er veel soorten voorkomen die nergens elders ter wereld worden aangetroffen. Het meest sprekende voorbeeld is wel een groep vinken (later Darwinvinken genoemd) die wat verenkleed, zang en gedrag betreft, erg veel op elkaar lijken. Ze verschillen alleen duidelijk in vorm en grootte van de snavel. Ze moeten, zoals Darwin reeds veronderstelde, vanuit één vorm zijn ontstaan en zijn thans aangepast aan verschillend voedsel: grote, stevige snavels geschikt om harde zaden te kraken; kleine, dunne snavels geschikt voor zaadjes en zachte zaadhuidjes; terwijl insekteneters spitse, dunne snavels bezitten en nectaretende vormen het best gebaat zijn bij lange snavels om in de bloemen te steken. Eén vink, de spechtvink, maakt zelfs gebruik van een stokje of cactusdoorn als werktuig om insektenlarven uit gaatjes en holten van boomschors te peuteren. Spechten (die een zeer 'ange tong hebben om insekten uit spleten te halen) hebben het eiland nooit bereikt, zodat een vink met een stokje op deze manier de verborgen levende insekten en larven ^oor zijn rekening neemt, die elders aan de specht zijn voorbehouden.

'Aanvankelijk kwamen er zoveel reuzenschlldpadden (hier bezig met de paring) voor, dat de eilanden er hun naam aan ontleenden. Geschatte aantallen lopen van een half tot tien miljoen. Gedurende de zeventiende en achttiende eeuw gebruikten piraten de eilanden als uitwijkplaatsen en namen vele reuzenschildpadden als levende proviand aan boord.'

De archipel ligt in een bijzondere positie: onder de evenaar (er zou dus een tropisch klimaat kunnen heersen) en omspoeld door de koude Humboldtstroom (die de eilanden een meer gematigd khmaat bezorgt). Beide factoren beïnvloeden de eilanden, zodat we zowel tropische (rotspelikanen, keerkringvogels, fregatvogels) als antarctische faunaelementen (pinguïns, pelsrobben) aantreffen.

Schildpadden Het meest bekend zijn de eilanden geworden door de aanwezigheid van reuzenschildpadden. 'Galapago' is het oude Spaanse woord voor reuzenschildpad. Aanvankelijk kwamen er zoveel reuzenschildpadden voor, dat de eilanden er hun naam aan ontleenden. Geschatte aantallen lopen van een half tot tien miljoen. Gedurende de zeventiende en achttiende eeuw gebruikten piraten de eilanden als uitwijkplaatsen en namen vele reuzenschildpadden als levende proviand aan boord. Later voegden zich daar de walvisvaarders en Amerikaanse en Britse oorlogsschepen bij. Uit hun logboeken weten we, dat ze per schip tweehonderd tot vijfhonderd schildpadden aan boord brachten. Honderdduizenden werden verscheept, opgegeten, of op een

Amerikaanse markt verkocht. Ze werden verzameld om hun vlees en olie. Daarvoor leenden ze zich uitstekend, omdat ze de eigenschap hadden, maandenlang zonder water en voedsel in scheepsruimen in leven te kunnen blijven. Op de vaak zeer langdurige zeereizen, met zeilschepen zonder ijskasten, leverde vers vlees op deze wijze geen probleem voor de zeelieden op. Wel werd het natuurlijke evenwicht op de eilanden hierdoor geheel verstoord, temeer daar andere, niet inheemse dieren zoals geiten werden ingevoerd. Daar kwam in 1832 de kolonisatie van de mens (een inheemse bevolking is er nooit geweest) bij, die zowel geiten als varkens, koeien, ezels en andere huisdieren meenam, die snel verwilderden. Plantenetende grote zoogdieren hadden voorheen de duizend kilometer brede zeebarrière niet kunnen overwinnen. Met behulp van de mens bereikten ze de eilanden wel. Nu grazen geiten waar men graag reuzenschildpadden had gezien. Geiten winnen het in deze ongelijke strijd om het voedsel; ze vreten hele stukken kaal, voor de schildpadden niets achterlatend. Verwilderde varkens en honden graven de eieren op en eten tevens jonge schildpadden. De reuzenschildpadden moesten weldra het onderspit delven. De mens en zijn huisdieren hadden bezit genomen van 'hun' eilanden. 11

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen