VU Magazine 1975 - pagina 156

in (na overleg met Seyss Inquart, veronderstelt De Jong, Deel 5). Cnossen's houding moet Seyss Inquart bevestigd hebben in zijn opvatting dat men het Vrijwilligerslegioen moest voorstellen als 'n zuiver Nederlands leger, en niet als een onderdeel van de Waffen-SS, zoals Berlijn had bepaald. De Duitsers realiseren zich dat 'n arrestatie van Cnossen in feite zou neerkomen op 'n verdwijnen van De Standaard (slechts met de grootste moeite had Cnossen na de komst van Blokzijl de redacteuren tot verder werken kunnen bewegen). De onrust die dit in gereformeerde kring zou geven, wensen ze niet. Denken ze nog 'n kans te maken bij het gereformeerde volk nadat het ontdaan is van de in hun ogen liberalistisch-kapitalistische top? In ieder geval blijken ze bereid tot 'n compromis. Cnossen behoeft niet zélf, in eigen redactionele stukken op te roepen tot dienst bij het Vrijwilligerslegioen; wel moet hij het toegezonden anti-bolsjewistische materiaal opnemen, waarin aangemoedigd wordt om dienst te nemen. Cnossen gaat akkoord. Hij veronderstelt dat z'n lezers wel zullen onderscheiden welke tekst van wie afkomstig is en laat er telkens boven zetten: 'Het Vrijwilligerslegioen meldt:

Enig onderscheidend vermogen vergt het overigens wel bij de lezers om te weten waar de redactie staat. Al voor de overval op Rusland komen er zoveel brieven binnen van lezers die zich ergeren aan de inhoud van hun vroegere lijfblad dat Cnossen zich ettelijke keren in hoofdartikelen moet verweren tegen wat hij noemt het 'kwaad gerucht' (9 juni '41) van de strekking: 'Nu is het mis met De Standaard'. Hij klaagt over 'onzinnige verdichtsels' die 'rondgebazuind worden' en suggereert achter de motieven: 'boosaardige bedoelingen onder een z.g. principieel kleed'. 'Maar we zeggen wel dit, al deze geruchten berusten op leugens, waar tegen beter weten in onware mededelingen worden verspreid op misverstand, waar men uit niet-begrepen omstandigheden onjuiste conclusies trekt. In de redactie van De Standaard is sedert het afscheid van zijn vorige politieke hoofdredacteur (Colijn, Red. VUm.) geen enkele verandering gekomen die ook maar de geringste principiële koerswijziging insluit'. Wanneer Hitlers overval op Rusland enkele weken later begint, worden de anti-Sowjet-Russische commentaren die het direct begint te publiceren begeleid met de volgende tekst: Wat men ons blad in dezen ook als verleden in de schoenen wil schuiven, men kan De Standaard niet verwijten op dit punt geen duidelijk geluid te hebben gegeven. Het raadplegen van de vorige jaargangen is een vruchtbaar emplooi. Schier op elke bladzijde wordt gewaarschuwd tegen het ontzettende gevaar, dat uit Moskou de wereld, inzonderheid Europa en ook ons volk bedreigde'. 'Onder de druk' schrijft het 24 juni '41 te zijn van de 'zware positie die de Duitse Rijksregering zich getroost heeft om met Rusland tot een goede verstandhouding te komen. Het kan verstaan worden dat het feit, dat daaraan een einde kwam, als 'n bevrijding, als een verlossing uit een onnatuurlijke verhouding werd gevoeld'. Breedvoerig wordt 30 juni in een hoofdartikel herinnerd aan de tegenstem van Nederland (en die van

Portugal en Zwitserland) in 1934 om Rusland toe te laten tot de Volkerenbond. De regerings-motieven toen luidden: 'Het Sowjet-communisme betekent op ieder gebied, op godsdienstig, moreel, politiek, zoowel als economisch gebied, een absolute miskenning van de grondbeginselen, waarop onze menselijke samenleving is opgebouwd. Het Sowjet-communisme bestrijdt de godsdienstige idee en het geloof in al haar vormen. Lenin heeft den godsdienst met opium vergeleken. De kerken in Rusland zijn vervallen of gesloopt. In Moskou stonden vroeger 500 trotsche kerken en kapellen, thans staan er nog slechts veertig. Het communisme ondermijnt het gezinsleven, het onderdrukt den particulieren eigendom, het organiseert den arbeid in een vorm, die ternauwernood van dwangarbeid is te onderscheiden'. Die houding, zo meent De Standaard 30 juni '41, was duidelijk en klaar en er kan 'principieel in die houding nimmer wijziging komen'. En enkele dagen later (3 juli '41) gaat men nog eens door op dat thema in 'n hoofdartikel dat aldus eindigt: 'Men houde oog voor wat zich thans voltrekt. Voor de diepst ingrijpende veranderingen komen de volken, ook het Nederlandsche te staan. Indien daaruit voortvloeit een verzwakking van het communistisch gevaar, zoals dat in Sowjet-Rusland zich gedurende ruim 20 jaar in de Staatsmacht manifesteerde, zou dit een goede vrucht zijn'.

Dreigt militaire dienstplicht? De Jong (deel 5) concludeert uit uitlatingen van Hitler april en mei 1942 dat - na de Duitse overwinning - Nederland als historische grootheid zou verdwijnen, zeg maar, ingelijfd zou worden bij Duitsland. En die overwinning, zo meende de nazi-top zou niet lang meer op zich laten wachten. Haast maakte men niet met de uitvoering van dit nooit officieel uitgesproken voornemen. Het feit van de Duitse overwinning, zou - zo verwachten de Duitse nazi's - meer dan wat ook, de Nederlanders tot andere gedachten brengen, 'n Paar dingen waren Seyss Inquart c.s. najaar 1941 heel duidelijk en Hitler werd daar 25 sept. '41 door de Rijkscommissaris ook op gewezen, nl. dat de stemming in Nederland uitgesproken anti-Duits was. Ook besefte men heel goed, dat de NSB bepaald gehaat was bij de overgrote meerderheid van het Nederlandse volk, ondanks diens Nederlands-nationalistische houding en Musserts droom van een met Vlaanderen verenigd Groot-Nederland. Toch gokten Seyss Inquart en Hitler op Musserts NSB (en niet op de Van Rappard's NSDAP, die openlijk aansluiting bij Duitsland voorstond). Als belangrijkste motief veronderstelt De Jong Musserts toezegging een eed van trouw aan Hitler als 'Führer aller Germanen' (Hitler veranderde dat in: germanischer Führer) te zullen afleggen. Dat gebeurde 12 december 1941. In de denkwereld der nazi's was je dan aan handen en voeten gebonden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen