VU Magazine 1975 - pagina 370

nj magame 16 ren, het bouwen van verwerkingsinstallaties voor suiker, etc. Toen de suiker wegviel als bron van rijkdom voor de toplaag vielen er ook geen kruimels meer van de rijk voorziene dis op de grond waar de massa van de bevolking leefde. Het Noord-Oosten verzonk in diepe ellende. Een korte opleving deed zich aan het eind van de 18e eeuw voor, toen Engeland tengevolge van het continentale stelsel van Napoleon een grotere vraag had naar katoen, rijst en cacao, en het Noorden dit ging produceren. Sindsdien is het alleen nog maar slechter gegaan met het volk van Noord-Oost Brazilië. De ruim 3 0 miljoen inwoners leven vooral in de kuststreek, die vruchtbaar is en waar regelmatig regen valt, in tegenstelling tot de Sertao, die kurkdroog is en waar de mensen in de lange droge perioden wegtrekken en pas weer terugkeren als er regen valt. Het grootgrondbezit van weinigen houdt een zeer onrechtvaardige samenleving instand. Op allerlei wijzen worden zij die het land bewerken uitgebuit: via herendiensten, hoge pachtsommen, gedwongen winkelnering, etc. Industrie was er bijna niet in het Noord-Oosten. De SUDENE (1959), een regeringsinstelling, die de ontwikkeling in het Noord-Oosten moest stimuleren, leverde aanvankelijk daartoe een goede bijdrage. Tegenwoordig echter werkt zij eerder onderontwikkeling i n d e hand. Zij subsidieert de vestiging van industrieën, die tevoren bijna uitsluitend in het Zuiden geconcentreerd waren. Tussen het Zuiden en Noord-Oosten werd een duizenden kilometers lange weg aangelegd. De industrieën kwamen. Erwerden en worden koelkasten, T.V.'s, etc. geproduceerd door de (weinige) arbeiders, die in deze eerder kapitaal- dan arbeidsintensieve fabrieken hun werk vinden. De produkten kunnen ze zelf echter niet kopen in het doodarme Noord-Oosten, dus die gaan via dezelfde weg als waarover de grondstoffen en onderdelen aangevoerd worden weer terug naar het Zuiden of het buitenland. Daar worden ze dan verkocht voor een prijs, die eerst nog eens verhoogd is met de hoge vervoerskosten en de in- en uitvoerbelasting van alle Braziliaanse staten, waar dewegdoorheenloopt. Een hopeloze ontwikkeling van de onderontwikkeling in 't Noord-Oosten. De mensen sterven er net n i e t o f n e t w e l van de honger; ze wonen in krotten en hutten van een paar gevonden planken, golfplaat, stenen en karton; riolering ontbreekt. De kindersterfte, om maar iets te noemen, is ongelooflijk hoog. Van elke honderd kinderen sterven er veertig voor ze een jaar oud zijn. Deouderszijndanblij, dat hetdan een engeltje is en het ellendige vegeteren het kind bespaard zal blijven. De anderen leven gemiddeld 35 jaar. Dertig miljoen mensen.

Kerk Dit is de wereld van Dom Helder Camara. Hoe w i l een man als hij daar nu verbetering in brengen? Bijna 9 0 % van alle Brazilianen noemt zich katholiek, ook in het Noord-Oosten. De hoogtepunten in het leven van een Braziliaans kind bij voorbeeld vormen de communie en (vaak) zijn begrafenis. Kosten noch moeite worden dan gespaard; de heiefamilie ligt maanden krom om het communie-kleed of het doodsgewaad te kunnen betalen. Overigens bezoekt minder dan 1 0 % regelmatig de kerk en is het Rooms-Katholicisme vermengd met spiritisme en fetisjisme. De Rooms-Katholieke kerk heeft vanaf het begin van de kolonisatie een belangrijke rol gespeeld in Brazilië. Zij was een machtige instelling, die t volk zowel

in het koloniale moederland als in Brazilië opvoedde. „ Vanaf de ontdekidng van tiet liuidige Latijns-Amerika is de samenleving er gegroeid en heeft zij zich ontwikkeld onder invloed van de kerk. Dit geeft de kerk een onbetwistbare verantwoordelijkheid in het licht van de nieuwe uitdagingen. Zij moet minder uit zijn op het behoud van prestige en meer dienstbaar aan de mensheid." Camara merkt daar verder over op: „Heeft deze opvoeding, die de wereld gevormd heeft, vrijgemaakt of heeft ze slaven gemaakt? Ondanks het feit dat de kerk nog zo het vaderschap van God en de broederschap der mensen onderwijst, beschikt 20 % van de mensen over meer dan 80 % van de rijkdommen der aarde." Cêmara kritiseert de rol die de Rooms-Katholieke kerk maar ook andere kerken gespeeld hebben en nog vaak spelen. „ Geven wij als kerken Karl Marx niet tenminste de schijn van gelijk, door een godsdienst te preken, die opium is van het volk? een godsdienst die passieve deugden toejuicht en zo fata lisme bevordert? Heeft God niet een on-voltooide schepping gecreëerd om ons haar te laten voltooien? Zeggen onze godsdiensten niet dat de liefde tot God bestaat uit het werkelijk houden van de mens, kind van God, onze broeder? Dat de beste hulp is, te leren eigen hart, hoofd en handen te gebruiken? Dat te grote voorzichtigheid medeplichtig kan maken aan onrecht?" Camara beschuldigt de kerken ervan dat zij zich teveel met de maatschappelijke status quo hebben geïdentificeerd. „Als een systeem ophoudt het welzijn van ieder te bevorderen en in plaats daarvan slechts de belangen van een minderheid dient, dan moet de kerk zich van dit systeem losmaken." Dekerken moeten zich meer bezig houden met de liefde en barmhartigheid te betrachten, dan prestige op te houden en een stellingenoorlog te voeren tegen elke vernieuwing, uit vrees voor hun eigen positie, die zij verbonden hebben met de status quo. „Degenen die denken de onzichtbare God lief te hebben zonder de zichtbare mens lief te hebben liegen zichzelf wat voor. Een mens heeft niet alleen een ziel, hij heeft ook een lichaam" Dom Helder probeert ook de kloof te dichten die in de loop van detijd ontstaan is tussen d e k e r k e n bepaalde andere denkrichtingen. Evolutionisten vraagt hij in te zien, dat de christen zijn angst voor de evolutie verloren heeft en dat hun leer aan kracht wint als ze de schepper accepteert als de drijfveer van een creatieve evolutie. Psycho-analisten maant hij de stelling: „De neurotische obsessie is een religieus systeem en de religie is een alomvattende neurotische obsessie" te herzien, en in te zien dat het christendom steeds minder de godsdienst van de angst, maar steeds meer de godsdienst van de liefde en het vertrouw e n is. De marxisten vraagt hij in te zien dat het christendom niet langer opium van het volk w i l zijn of lijken. Zonder zijn transcendentie te verliezen, w i l het steeds meer incarneren. De kerk moet zich ook niet langer laten verbannen naar de sacristie, zij mag de godsdienst niet tot eredienst laten versmallen. „Inplaats van de mensen maar processies te laten houden om regen te vragen in tijden van droogte, en processies om droogte te vragen in tijden van overstromingen, zal de kerk alle bewoners van dit land moeten leren dat droogte en overstroming grotendeels onze problemen zijn, die wij met intelligentie, moed, techniek, organisatie en eerlijkheid moeten aanpakken. " „Het is treurig te bedenken, dat onze broeders in de Derde Wereld bijna altijd de indruk hebben, dat het christendom de godsdienst van de blanken is, wat betekent: van de verdrukking, van degenen die hen gisteren overheersten en nu nog uitbuiten."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen