VU Magazine 1976 - pagina 370

1 ^ magazine 16

Dr. Roelf Haan:

Zuidafrikaanse economie „Zuid-Afrika", zo staat er in het lezenswaardige advies over Zuid-Afrika van de Commissie Internationale Samenwerking van de VU waarvan in het vorige nummer van VUmagazine sprake was, kan beschouwd worden als een,, microcosmos", een weergave op verkleinde schaal, van de internationale verhoudingen tussen „ eerste" en „derde" wereld. Er bestaan overeenkomstige welvaartsverschillen, en er is even weinig bereidheid bij degenen die het voor het zeggen hebben tot,,herverdeling". De vergelijk ing gaat wel op. Maar hij is eigenlijk niet helemaal op zijn plaats. Want iedereen weet, dat het internationale toneel dat is van de statenanarchie, waarin het algemeen belang niet of nauwelijks een politieke vertaling kan krijgen. Inde internationale staat zijn de voorwaarden daarvoor wel aanwezig. Inkomenspolitiek, belasting- en sociale wetgeving kunnen ook een herverdeling van de inkomens bewerkstelligen. Dat dit in Zuid-Afrika niet gebeurt (integendeel) betekent dus dat dit land schuldiger staat dan de wereldsamenleving. We moeten trouwens in Zuid-Afrika oppassen met te spreken over internationale houdingen; de regering Vorster ziet dit maar al te graag! Zij gaat er prat op dat in haar visie op den duur geen sprake meer zal zijn van raciale verschillen, maar nog slechts van internationale verscheidenheid: iedere zwarte immerszal ingezetenezijn van zijn eigen „staat", zijn,, thuisland'. Dan is er ook geen kritiek meer mogelijk op de pasjeswetgeving: een buitenlander draagt immers altijd zijn pas wanneer hij zich op vreemd grondgebied begeeft?

aanvangsongelijkheid een verhouding van economische afhankelijkheid moet opleveren. Even,,gemakkelijk" als aan„racisme" (de,,kleine apartheid" bij voorbeeld) iets kan worden gedaan, zouden allerlei stappen in de richting van meer inkomensgelijkheid kunnen worden gezet. Het industriële bedrijfsleven in Zuid-Afrika is daar helemaal niet tegen. Het gaat echter om een veel fundamentelere vraag nl.: of er gestreefd moet worden naar integratie in, of bevrijding van het heersend economisch systeem. Natuurlijk hebbende inkomenscijfers een betekenis voor wat ze waard zijn. Maar om te kunnen beoordelen wat ze waard zijn moet men kennis dragen van de concrete economische relaties die samen aan het begrip welvaart een economische inhoud moeten geven. De basiskosten van levensonderhoud bij voorbeeld liggen in de zwarte ,, townships" soms meer dan tweemaal zo hoog dan in de blanke binnenstad. Ook met de inkomens in de Afrikaanse buurlanden zijn de lonen in Zuid-Afrika niet te vergelijken, omdat de zwarten in blank Zuid-Afrika (dat is 87 % van de grond) geen landbezit meer is toegestaan, waaruit hij zij n levensonderhoud zou kunnen aanvullen. In het recente verleden heeft de Zuidafrikaanse regering systematisch de resten omgebracht van het beetje economische zelfstandigheid die in feodale vorm nog op het platteland bestond: het is de blanke boeren verboden nog pachtarbeiders oï„squatters" op hun land te hebben, dat waren mensen die althans nog beschikten over een stukje eigen bouw- of weidegrond in bruikleen gekregen van de boer. Alle Afrikaanse landarbeiders moeten worden gedegradeerd totgereOok is het erg misleidend om over welgistreerdegastarbeiders; de families van de vaartsversch illen te sp reken alsof het zou pachters en,,squatters" zij n gedeporteerd gaan om inkomens. Het zgn. inkomen per naar een„ thuisland" dat dienst doet als arhoofd van de bevolking wordt met name ge- beidsreservoir voor de blanke economie. • bruikt om internationale ongelijkheid aan ,, Nationaal product per hoofd" is een welte duiden; om statistische redenen hanvaartsmaatstaf ontleend aan de heersende teert men meestal het begrip,,bruto natioeconomische ideologie. D it product wordt naalproduct". De christeneconoom Schugeteld tegen marA:/prijzen; het is economimacher zegt hiervan terecht dat het noodza- sche nonsens om te spreken van een BNP als kelijkerwijs een neokolonialistische benaer geen markt is. En die markt vormtjuist de dering van de economische problematiek essentie van de kapitalistische economie. insluit. Arme landen of gebieden noemen wij Dus is het ,,BNP" niet alleen een graadmeter arm omdat ze een laag BNP per hoofd heb- voor de hoogte van de productie, maar ook ben; door„o«;w/Mé'//>?g^" moet dat omhoog voor de wijze waarop die is georganiseerd: gebracht, en wel door integratie in de econo- nl. de omvang van de markt. Een zelfvoormie van de rijke gebieden, wat, gegeven de

zienende zwarte Afrikaahse boer, hoe hoog ook zijn materiële welstand mag zijn, wordt door de blanken niet geduld: hij moet voor zij n inkomen geheel afhankelijk worden gemaakt van de blanke looneconomie. Zij n land is hem dan ook ontnomen. I n het economische denken van na 1870, dat bij uitstek is geweest: analyse én ideologische rechtvaardiging van de vrije markt, zaten ook positieve elementen. De Europese maatschappij van die tijd had reeds in overwegende mate de structuurloosheid van het kapitalisme aangenomen: de individuele mens stond daarin alleen en onbeschermd. Maar ook met zijn mogelijkheden. En de economische theorie erkende het gelijk recht van ieder individu. Als men nu maar alle individuele krachten en krachtjes vrij spel liet, zou de algemene welvaart, via de productie voor de markt: volgens de eigen voorkeuren van de consument, maximaal zijn. Op deze wijze zou het ,,BNP"zó'n gekke maatstaf nog niet zijn. De veronderstelling was immers: democratie van de consument en van de arbeider ten aanzien van de keuze van zijn arbeid. In principe was de democratie, degelijkheid erkend. Overigens moeten we steeds beseffen dat de democratie noodzakelijk maar niet alles is: noch via de politiek noch via de markt zal ooit de stem te horen zijn van de arme, van onze kinderen en kindskinderen voor wie wij de wereld onleefbaar maken, en van de natuur zeU. Nimmer spreekt ook in het BNP degene die bij de tot standkoming ervan het leven liet. Het bruto product per hoofd op Vuurland waar zelfs geen autochtone overlevenden meer bestaan, is het hoogste van geheel Argentinië, nl. circa 5000 dollar. 1 n zwart Zuid-Afrika is de hantering van het ,,BNP" een wrange ironie en een theoretische inconsistentie: in dit bolwerk van vrijheid tegenover de communistische dwangeconomie is de vrije arbeidsmarkt geheel afwezig. Niet het prijsmechanisme functioneert als verspreider van arbeidsk rachten, maareen alomvattend systeem van arbeidsbureaux. ,,Een computer in Pretoria zal een compleet dossier gaan bevatten van iedere Afrikaan die werk zoekt in de blanke economie". Zijn gangen liggen absoluut vast, tot in de talloze plaatsen van strafarbeid en,,gevangenishoerderijen" toe.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen