VU Magazine 1976 - pagina 122

l(ü magazine 32

Umbanda helpt de mensen hun wereld te herinterpreteren

waarmee men zijn omgeving zaken af kan dwingen die ze anders niet zou geven en waarmee men zich kan wapenen tegen de manipulaties van anderen. Geesteswezens verschaffen kracht aan de krachtelozen.

Steunpunt

Achtergronden Toch ligt de verklaring van de opkomst van Umbanda niet alleen in de krachteloosheid en machteloosheid van grote delen van de Braziliaanse bevolking. Dat blijkt alleen al uit 't feit dat dit niet iets nieuws is, maar de opkomst van Umbanda en aanverwante groepen wél. Kort na de Tweede Wereldoorlog was het een sporadisch verschijnsel en nu zijn er schattingen uit betrouwbare bron die inde richting gaan van enkele tientallen percenten van de bevolking dat op de een of andere wijze aan Umbanda participeert, dat wil zeggen: enkele tientallen miljoenen. Na de oorlog maakte Brazilië een razendsnelle economische ontwikkeling door, die ook sociaal vérstrekkende gevolgen had. Enorme landbouwgebieden werden door hun bezitters niet langer profijtelijk geacht en men ging hoe langer hoe meer investeren in de veelal urbane (stedelijke) industrie. In de landbouw kwamen velen zonder werk te zitten en in de steden vond men in de moderne arbeidsextensieve industrie veel te weinig nieuwe werkgelegenheid. Toch migreerden velen — ook door honger gedreven — naar de stad, waar men in de oude sloppenwijken, maar vooral in nieuwe slums terecht kwam. En dit proces zet zich nog steeds door; Sao Paolo krijgt ieder jaar 400.000 immigranten te verwerken en ook bij de andere grote steden is er sprake van zeer grote aantallen.

Geestelijke nood Deze mensen kregen en krijgen te maken met werkloosheidsproblemen, met huisvestingsmoeilijkheden, maar vooral met mentale aanpassingsproblemen in de stad. Werkloosheid op zichzelf is voor velen niets onbekends, evenmin als ziekte en een hoge kindersterfte, maar in de stad valt vaak de steun van de familie weg. Het gezinsverband is ook al niet langer iets waarop men bouwen kan. Ieder gezinslid dat een baantje opduikelt, doet dat op een andere plaats, bij andere mensen, met een andere wijze van den-

Omslag van een door een Umbanda-groep uitgegeven boekwerkje:,,Omulü, de arts van de armen"

ken over het leven in de stad. Ook omdat men meestal in veel mindere mate door familie en buurt wordt gecontroleerd, groeit en gaat men veel eerder uit elkaar. Oude geloven, waarden en normen gaan niet langer op of worden op vreemde wijze geinterpreteerd. Her-interpretatie daarvan is, zeker als men analfabeet is, geen eenvoudige zaak. De steun van de katholieke kerk hierbij is niet al te groot. Men kampt als gevolg van een groot tekort aan priesterroepingen met grote onderbemanning. De enorme bevolkingsverschuivingen kan men niet bijhouden. Bovendien richt een deel van de kerk zich niet op de arme bevolkingslagen die vooral aan migratie onderhevig zijn. Sterk verinnerlijkt en levend is het geloof in de meeste gevallen ook al niet. Niet alleen bleven vele Europese volksgeloven voortleven, maar ook een mengelmoes van vele Afrikaanse tradities kon zich in grote lijnen achter een min of meer katholieke fagade handhaven. In recente tijden werd het zelfs onnodig een christelijk decorum in stand te houden. Ondanks vele katholieke protesten werd de godsdienstvrijheid ook voor Umbanda-achtige groepen gehandhaafd. Ook het huidige regime laat deze vrijheid ongemoeid, misschien wel omdat vooral de federatief georganiseerde Umbanda zich nationahstisch en gezagsgetrouw opstelt in tegenstelling tot delen van de rooms-katholieke kerk.

Umbanda helpt de mensen hun wereld te herinterpreteren. Daarbij is men nog niet eens zo zeer gericht op problemen van goed en kwaad en andere meer abstracte zaken. Men maakt zich veel drukker om de „kleine" problemen van alledag, die met werk, gezondheid, huwelijk en familie te maken hebben. Vooral het vinden van een weg in de veelheid van ingewikkelde relaties- in de urbane omgeving, vragen om een voortdurende heroriëntatie. Steeds wordt men weer voor nieuwe vragen gesteld waar men een antwoord op moet bedenken. Dit geldt niet alleen voor de onderste, de armste bevolkingslagen, maar in mindere mate ook voor die erdirekt boven. Ook vele militairen, zakenmensen, ingenieurs, kleine zelfstandigen, enz. kijken vreemd aan tegen de snelle veranderingen om hen heen. Zelfs als ze van huis uit niet uit een lagere sociale laag afkomstig zijn dan die waarin ze zich nu bevinden, dan is er altijd nog de geweldige verandering die zich in een korte spanne tijds in Brazilië voltrok. Voor hen zijn de meer spiritistisch getinte groepen die meer reflectief zijn, vaak aantrekkelijk.

Voor anderen zijn er groepen die onder namen als Batuque, Macumba, Umbanda, Xango, Mina enz. bekend staan. Ten aanzien van de kerken moet men vaak een grote drempelvrees overwinnen, ook al omdat die meestal niet in de eigen buurt zijn. Met Umbanda ligt het volkomen anders. Er is altijd wel een „tempel" om de hoek en die ziet er van buiten meestal net zo uit als je eigen huis. Je wandelt er zo naar binnen als je je wat verveelt — iets wat in de slums veel voorkomt — en je ontmoet er altijd wel een paar mensen waarmee je lekker kunt kletsen. In de tempel is meestal wat interessants te beleven en als je zorgen hebt dan kun je er ook terecht. Op een goedkope en plezierige manier kun je hulp vinden voor de dingen waar je elke dag weer voor staat en verlichting of genezing voor je kwalen. Als je tot de vaste kern van de groep bent gaan behoren dan vindt je herinterpretatie van de snel veranderende wereld om je heen. Umbanda is daarom voor velen een steunpunt in het dagelijks leven.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen