VU Magazine 1977 - pagina 299

\€i magazine 33

Voorkom zwart-wit beelden van het verleden Aflevering 6 van de NOS-serie ,,58 miljoen Nederlanders" trok 13 februari een bevredigend aantal kijkers: bijna twee miljoen. Behandeld werd het onderwerp,, Misdaad en straf'. Van de in totaal 15 afleveringen werden alleen de nummers 10 en 11, respectievelijk gewijd aan de zeevaart en de erotiek, door méér kijkers aanschouwd. Aan de uitgewerkte en aantrekkelijk uitgegeven tekst van de uitzending was vorige maand al bijna niet meer te komen. Met gepaste trots wees men in NOS-kringen nog eens op het feit dat het samenstellen van de serie een tijdrovend werk was geweest en dat de financiële inspanningen zo mogelijk nog zwaarder waren geweest. Er werd gesproken van , Jarenlange voorbereiding" en over ,,co-produktie met het buitenland" die een volgende maal bij een project van zo'n omvang nodig zou zijn omdat een en ander voor een NOS-alleen financieel nauwelijks te behappen viel. In weerwil van zulke kloeke omroeptaal werd de aflevering in kwestie door tenminste één kijker met twijfels bezien, namelijk door mr. Sjoerd Faber, rechtshistoricus aan de VU. Hij vreest dat de uitzending bij veel kijkers voornamelijk twee reacties zal hebben opgeroepen. De eerste (,,vroeger werd er tenminste krachtig tegen de misdaad opgetreden") vindt hij even bedenkelijk als de tweede <,,we doen het op het ogenblik dan toch maar veel beter"). Mr. Faber vermoedt - onderzocht heeft hij het niet - dat zulke effecten moeten worden toegeschreven aan de wat al te simpele wijze waarop in het programma vergelijkingen werden getrokken. Wat men van het verleden wist, werd rechtstreeks met de huidige tijd vergeleken en dat leverde zwart-wit beelden op. Het is, zegt hij, ,,alsof je het allernieuwste model BMW, dat voorzien is van allerlei controlelampjes op het dashboard (zodat zelfs de hoeveelheid water in de ruitensproeier kan worden nagegaan zonder dat de motorkap behoeft te worden geopend) vergelijkt met een model van omstreeks 1900". Zoals een oude auto moet worden gezien als een stuk techniek van z'n tijd, zo moet ook hetfunctioneren van het strafrecht en het toepassen van bepaalde straffen in z'n tijd worden gezien. ,,jC>a« krijg je er een beter zicht op. Wanneer men, om een voorbeeld te noemen, in de 17e of 18e eeuw iemand laat geselen, dan zou je daar aan toe moeten voegen, dat Men elkaar in die tijd über-

vermijden door alles watje in de geschiedenis constateert, te plaatsen in het geheel van een bepaalde periode. Voorkomen moet worden dat men al te voldaan is over de tijd waarin men zelf leeft, of - omgekeerd - al te gemakkelijk aanneemt dat het vroeger ,,tenminste goed gebeurde". Bij dat alles spelen natuurlijk de opvattingen, die ik over het strafrecht heb, een rol. Ik vermoed, dat de mensen die achter de aflevering ,,Misdaad en straf' staan, meer tevreden zijn met de huidige stand van zaken, dan ik ben. Eigenlijk had dat in het programma moeten worden betrokken. Men had kunnen duidelijk maken, dat wat men over het verieden vindt, voor een deel gekleurd is door de opvatting over het heden". Maar er is toch een weg afgelegd? Zulke forse, vaak lichametyke straffen in het openbaar voor betrekkelijk lichte vergrijpen worden niet meer uitgedeeld.

irar. S j , Faber

haupt vaker afranselde. Het geweld was in die samenleving veel meer geaccepteerd dan bij ons. Er is zelfs wel verondersteld dat de mensen toen veel meer pijn konden verdragen". Het argument ,,dat moet je in z'n tijd zien", wordt nogal eens gebruikt om tekortkomingen uit het verleden wat te vergoelijken. ,,Inderdaad begeefje je op glad ijs. Natuurlijk ben ook ik blij met allerlei humaniseringen die in het strafrecht zijn bereikt. Het gaat mij er om, zwart-wit tekeningen te

Voor een deel kan ik het daar mee eens zijn. Over bepaalde dingen zijn we anders gaan denken, laten we dat maar ,,verworvenheden" noemen. Maar daar moet direkt op volgen, dat wanneer je voor bepaalde perioden (onze tijd, de vorige eeuw, de achttiende eeuw) bekijkt hoe het strafrecht functioneert; hoe verschil wordt gemaakt tussen mensen, datje dan kunt constateren, dat het strafrecht in alle tijden een instrument is geweest, dat weinig heeft geholpen. Dat geldt ook voor onze tijd. Er is dus weinig reden onszelf op de borst te kloppen; in feite zijn we niet zo bar veel verder. We brandmerken nog steeds. We zorgen er voor, dat iemand die een vergrijp heeft begaan, wegens de straf die hij daarvoor heeft gekregen, moeilijk meer in de maatschappij kan terugkeren. Vroeger brandmerkte men letterlijk, nu spelen verhalen in de krant of het opsluiten in de gevangenis een misschien minder zichtbare, maar even verwerpelijke rol. Als je constateert dat er bepaalde verworvenheden zijn bereikt, dan kan ik daarmee akkoord gaan, wanneer ze steeds worden gevolgd door een ,,maar".

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen