VU Magazine 1978 - pagina 82

WJ magadne 36 zeggen, of hij een woord tijdelijk, dan wel totaal is vergeten. De ,,punt van de tong ervaring" is een stukje pcr?,oon\\i\s.e,,introspectieve kennis", die ons in staat stelt om in een bepaalde situatie te voorspellen hoe ons geheugen werkt. Wellman heeft onlangs kinderen naai. ,piint-yan-de-tong-ervaringen" gevraagd. Hij gaf hen verschillende vooi^werpen. waarvan ze moesten zeggen, wat het was. Wanneer een kind de goede naam niet wist. vroeg de onderzoeker of die op het puntje van z'n tong lag, of dat hij die helemaal had vergeten. Om het kind in staat te stellen dit onderscheid te maken, vroeg Wellman het, of het zich de juiste naam zou herinneren, wanneer de onderzoeker die zou noemen. Hij vond, dat terwijl oudere kinderen dit goed konden voorspellen, jongere kinderen veel minder precies waren. Dat wil zeggen: ze konden niet uitmaken hoe sterk h u n , ,punt-van-de-tong"-gewoeï was; of ze de naam van het voorwerp alleen tijdelijk hadden vergeten en die zouden herkennen als de onderzoeker die zou noemen, of dat ze hem totaal waren vergeten. Kennelijk is het oudere kind niet alleen meer bedreven wat betreft zgn. ,,algemene psychologische wetten"; het is zich ook bewust van zijn psychologische toestand op een bepaald moment en is in staat de waarschijnlijke gevolgen daarvan te voorspellen. Het is alsof het oudere kind zichzelf psychisch de temperatuur kan nemen, een diagnose kan stellen en kan voorspellen wat komen gaat.

Schemertoestand Op basis van de uitkomsten van Wellman over het ,,punt-van-de-tong"gevoel kunnen de volgende specula-

?

behalve wanneer de stokken dichter bij elkaar werden gehouden. De jongere kinderen toonden weinig aarzeling, of de stokken nu ver uit elkaar werden gehouden of dicht bij elkaar. Mijn verklaring van dit resultaat luidt, dat hetjonge kind zijn eigen waarnemingsprocessen niet kan controleren zoals een ouder kind dat kan. Hij kan geen onderscheid maken tussen de verschillende graden van zekerheid in z'n waarnemingen, net zoals hij niet kan schatten hoe sterk een ,,puntvan-de-tong"-er\anng is.

Injectiespuit

ties worden gedaan: wij, volwassenen, weten, dat er verschillende gradaties bestaan in verstandelijke zekerheden. Tussen zeker-weten en absoluut niet-weten bestaat een schemertoestand van twijfel en onzekerheid. Het feit, dat zo'n schemergebied bestaat en dat we weten, dat het bestaat, is nuttig; het is een sein om vol te houden, verder te kijken, meer informatie te verzamelen, vragen te stellen en zo voorts. Het kind echter, lijkt op een meer abrupte manier over te springen van niet-weten naar weten. Hij zal niet zo gauw bespeuren, dat er een schemergebied van twijfel en onzekerheid bestaat. Zo'n algemene uitspraak is speculatief, maar ik meen dat ondersteunende bevindingen kunnen worden aangedragen. Ik zal twee voorbeelden geven: het eerste gaat over het waarnemen; het tweede over het begrijpen van taal. We hebben het vermogen van kinderen bestudeerd om eenvoudige waarnemingen te beoordelen. We lieten kinderen twee stokken zien en vroegen hen de langste van de twee aan te wijzen. Soms waren de stokken dicht bij elkaar, hetgeen vergelijking vergemakkelijkte; soms waren ze ver uit elkaar, waardoor vergelijking moeilijker werd. De oudere kinderen wezen de langste stok aan, wanneer het vergelijken gemakkelijk was, maar aarzelden, wanneer de stokken ver uit elkaar waren. Ze waren geneigd toe te geven, dat ze het niet wisten, of zeiden, dat ze het niet konden zeggen.

Wanneer we onderzoeken in hoeverre hetjonge kind zich bewust is van de vraag of hij de taal begrijpt, stuiten we op dezelfde ongevoeligheid voor de eigen psychologische toestand. In een aantal onderzoekingen legde Piaget aan een aantal jonge kinderen uit hoe een injectiespuitje werkte. Elk van de kinderen werd gevraagd deze uitleg door te geven aan een vriendje dat even oud was. Piaget merkte twee dingen op. Ten eerste was de uitleg die de kinderen gaven moeilijk te volgen. Hier is bijvoorbeeld de verklaring van een zesjarige: ,,Kijk, hier is de zuiger, als je eraan trekt, komt er een straaltje. Dan is er ruimte voor het water. Als je het zuigertje naar beneden duwt komt het water eruit. Er komt een straaltje, zie je . . . " Zijn vriend luisterde oplettend naar deze uitleg. Zijn poging om die op zijn beurt weer te geven:, ,Hij zei dat er iets was. Er was iets met water en toen kwam het water er uit". Het is duidelijk, dat dit kind niet veel wijzer was geworden over de werking van een injectiespuit. Piaget merkte echter op, dat, hoewel de kinderen vaak een onvoldoende uitleg hadden gekregen, dat is te zeggen een uitleg die ze niet ten volle hadden begrepen, ze zelden klaagden, of om meei.informatie vroegen. In plaats daaivan deden ze alsof ze het uitstekend hadden begrepen, hoewel uit hun antwoorden op vragen van Piaget bleek, dat dit zelden het geval was. Ook hier, zo lijkt het, blijkt het kind ongevoelig voor z'n eigen verstandelijke vermogens, net als bij de beoordeling van waarnemingen het geval was. Taaibegrip Hoe komt het, dat het kind niet merkt, dat hij het niet begrijpt? Er is hiernaar jammer genoeg geen onderzoek gedaan. Niettemin zijn er toch twee mogelijke verklaringen. Uit verschillende experimenten weten we, dat hetjonge

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen