VU Magazine 1978 - pagina 252

nl magazine 30

mede op advies van Nederlandse psychologen. Ook psychologen in de V.S. en Engeland waren geraadpleegd. De New York Times bracht dit bericht en zo kwam het ook in Nederlandse kranten terecht. Twee jaar had men er over gedaan om deze test te ontwikkelen, zo kom men verder lezen. ,,Het resultaat is een reeks vragen, die voor 70 tot 80 procent zekerheid geeft dat men een communist ,,ontdekt" (De Volkskrant). Alle politieke gevangenen moeten een dergelijke test ondergaan. Op die manier wil men de ideologisch ,,onbekeerlijken" opsporen om ze beter in de gaten te kunnen houden. Nadere berichten meldden dat al sinds 1971 op het gevangenen-eiland Boeroe met dergelijke vragenlijsten wordt gewerkt. Grote opwinding onder Nederlandse psychologen. Wie van hen meent dat de beroepsethiek niet meer geldt na het passeren van de douane op Schiphol? De opwinding was terecht. Communis opinio in Nederland is dat een rechtsstaat niemand jaar in jaar uit gevangen mag houden alleen op grond van het vermoeden dat hij andere politieke denkbeelden heeft dan de leden van de regering. Dat is in strijd met de rechten van de mens, ongeacht of dat nu gebeurt in Oost-Europa of in Indonesië. Wie dat slechts in communistische regiems veroordeelt, maakt zich schuldig aan selectieve verontwaardiging. Hoe zou de reactie geweest zijn wanneer het Kremlin Nederlandse psychologen had gecharterd ter opsporing van ,,onverbeterlijke" dissidenten in de Russische gevangenissen? (Dezelfde vragenlijst is wellicht bruikbaar). Wie daarover verontwaardiging voelt opwellen, maar laconiek reageert op Soedomo's mededelingen, is toe aan zelfonderzoek.

Boven-Digoel? Nu kan men zich in Indonesië bij de bespreking van het onderwerp ..poli-

tieke gevangenen'' nooit aan de indruk onttrekken, dat Indonesiërs, die niet aan geheugenverlies lijden, zich verwonderd afvragen hoe die Nederlanders met hun ethiek en hun mensenrechten ooit ,,Boven-Digoel" door het keelgat hebben gekregen. Ook Nederland sloot in het koloniale tijdperk zonder vorm van proces de communisten op en degenen die daarvan werden verdacht. De Japanse bezetting voorkwam dat het voor de betrokkenen een ,,levenslang" werd. Een onthullend relaas geeft daarover I. F. M. Salim (thans werkzaam op de Indonesische Ambassade in Den Haag) in zijn boek ,, Vijf tien jaar Boven-Digoel", concentratiekamp in Nieuw-Guinea; bakermat van de Indonesische onafliankelijkheid." (Contact, Amsterdam, 1973). Dat deze voor de hand liggende tegenwerping helaas zelden of nooit door Indonesiërs aan Nederlanders voor de voeten wordt gegooid, moet mogelijk worden verklaard uit beduchtheid van Indonesische machthebbers om vergeleken te worden met het koloniaal bewind. Het zou de gedachte maar versterken dat Indonesië niet vrijer is geworden, doch dat slechts de naambordjes verhangen zijn. Gevaarlijker gedachte voor een bewind in een jonge staat is nauwelijks denkbaar. Kritici van het bewind zouden zich dan ook nog de geestelijke erfgenamen van de onafhankelijkheidsstrijd mogen noemen. Maar intussen valt Boven-Digoel niet uit de Nederlandse en Indonesische geschiedenis uit te wissen en het wemelt in ons land nog van mensen, die dat indertijd allemaal prima hebben gevonden. Ook dat is een reden om Boven-Digoel maar buiten de discussie te houden. Het zou kunnen blijken dat uitgerekend in de hoek van de ,,koloniale" Nederlanders, de vijanden dus van de Indonesische onafhankelijkheid thans het meeste begrip wordt aangetroffen voor Boeroe. En een dergelijke compromiterende vaststelling is het laatste wat Soeharto c .s. zou dienen. Het feit ligt er niettemin.

Maar Nederland komt er weer makkelijk af.

Vragenlijsten Terug naar de psychologen-discussie. Speurend naar Nederlandse psychologen, die admiraal Soedomo bedoeld kon hebben, viel het oog alras op de Nijmeegse Universiteit en op de VU. want van daaruit is sprake van contacten met Indonesische psychologen. Koppen verschenen in Nederlandse bladen als ,,,,Hulp" Nijmegen bij vragenlijst in Indonesië'' (De Volkskrant. 24 april),,,Nijmeegse Universiteit bakermat van vragenlijst Suharto-regiem" (De Waarheid, 24 april), ,,De psychologie als beulsknecht?" De Waarheid, 26 april) en ,,VU-psychologen werkzaam voor Indonesische Veiligheidsdienst?" (Ad Valvas, 28 april). Uitvoerig werd gemeld hoe nauw de contacten met Indonesische psychologen waren, welke projecten er liepen, maar meldingen dat inderdaad Nederlandse psychologen kritisch vragenlijsten hadden zitten bekijken, bleven uit. Had admiraal Soedomo maar wat verzonnen om meer gezag te geven aan wat Indonesische psychologen zelf in elkaar geknutseld hadden? Had hij mogelijk niet begrepen hoe het precies was gegaan? Admiraal Soedomo is marine-officier, die o.a. vakkennis opdeed in Den Helder (in de strijd om West-Irian moest hij kort nadien tot z'n spijt zijn Nederlandse vrienden en collega's beoorlogen; zo gaat dat), maar van het vak psychologie weet hij hoogstwaarschijnlijk even weinig als de gemiddelde Nederlandse slootvoogd. Aannemelijk is dat hij in ieder geval niet heeft voorzien welk een opschudding zijn mededeling in Nederland zou wekken en dat op z'n minst de schandpaal gereed gezet is voor de "psycholoog, die de beroepscode van het N.I.P. (Nederlands Instituut van Psychologen) zou hebben geschonden. Ook de Amerikanen en Britten blijven

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen