VU Magazine 1979 - pagina 327

m magazine 17

u i l M t 9 l V • V B ¥••<

MUAIaluUM I

ONTSTOND IN SCHOONHEIDSSALON Het klinkt wat vreemd om het een tandarts te horen zeggen, maar strikt genomen heeft de beschaafde mens met zijn voedselpatroon geen gebit nodig. Hij zou, zegt tandarts Kalk, best in levenblijven zonder tanden of kiezen, in tegenstelling tot de meeste dieren die zonder gebit onherroepelijk van honger sterven. Adam en Eva lustten alles rauw uit het vuistje, maar zelfs bij de kannibaal gaat de zendeling eerst in de pan. Strikt genomen zou men kunnen volstaan door alle „edentaten" (tandelozen) een Moulinex-molentjete verstrekken. Dan kan hij zelfs rauwe wortel aan. De ietwat uitdagende mededeling dient om tot 'n scherp antwoord te komen op de vraag waarom de mens na het verlies van zijn natuurlijke gebit 'n prothese wenst. Wie denkt dat bovenaan het lijstje moet worden gezet: „omdat hij 'n hulpinstrument nodig heeft om voedsel te bijten en te kauwen", gaat uit van een veronderstelling die lang niet altijd juist is. De mens redt het zonder gebit desnoods wel. Maar wat hij niet wil, is in een samenleving waarin het bezit van een gebit normaal is, rondlopen zondertanden of kiezen en met een voor de omgeving veranderd uiterlijk. Het cultureel-sociale motief staat vermoedelijk bovenaan. In sommige Papoea-stammen is een vrouw zonder voortanden 'n gewoon verschijn-

sel. Ze zijn verwijderd ten teken dat ze getrouwd is, maar in onze cultuur is ze daarmee van haar schoonheid beroofd. De esthetische kant van de zaak is wellicht zeer belangrijk. Wie nagaat welke kapitalen over de toonbank gaan aan schoonheidsartikelen, vraagt zich af of de mens niet veel meer over zou hebben voor 'n goed kunstgebit dan thans wordt aangenomen. Maar aangezien hem geen keuze in prijsklassen wordt voorgelegd (de ziekenfondspatiënt zeker niet), is onbekend of de klant bereid is te betalen voor 'n artikel waaraan meer zorg (meer tijd, dus meergeld) is besteed. Vermoedelijk wel. De geschiedenis van de prothese begint in ieder geval niet in de eetkamer, maar in de schoonheidssalon, zoals blijkt uit het proefschrift van tandarts Kalk. Uit opgravingen bleek dat al 2500 v. Chr. de Egyptenaren met gouddraad protheses bevestigden; de Etrusken (400 v. Chr.) vervaardigden protheses met gouden bevestigingsringen en de Romeinen werkten ook al met goud in de mond. Arabische geschriften (963-1013 na Chr.) maken melding van uit runderbot gesneden kunsttanden. Dat is eeuwenlang gedaan. Ook ivoor werd gebruikt; de Nederlandse hoogleraar Antonius Nuck, die tussen 1659 en 1692 in Leiden anatomie doceerde, beval nijlpaardetanden als materiaal aan. De bevestiging was gebrekkig; men kon er nauwelijks mee eten. Het is duidelijk dat kunsttanden dus om louter esthetische redenen werden gedragen. Pas in de 2e helft van de 18e eeuw toen men de bevestigingsproblematiek wat beter onder de knie kreeg, begint men ook te letten op andere functies, zoals articulatie, ofwel hoe de kiezen op elkaar moeten functioneren. In de loop van de 19e eeuw begint men modellen te maken van de kaken. Eerst wordt daarvoor bijenwas, later gips gebruikt om een afdruk van de kaak te maken. Een luxe-artikel blijft een kunstgebit nog wel in die dagen. Wie er een had, was rijk en hij geneerde zich dus voor een prothese even weinig als heden ten dagen voor gouden tanden en kiezen. Een kunstgebit was een statussymbool. In die tijd werden tanden en kiezen nog steeds uit ivoor gesneden, omslachtig en dus duur. In de 18e en in een deel van de negentiende eeuw werden niet alleen voor protheses maar ook voor

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen