VU Magazine 1982 - pagina 473

Kranten en Democratie „Kan de politiek-parlementaire berichtgeving in Nederlandse dagbladen geacht worden een adequate bijdrage te leveren aan de meningsvorming van burgers over politieke aangelegenheden in een democratisch staatsbestel en zo ja, in welke mate?" Jarenlang heeft de politicoloog dr. Otto Scholten met deze vraag rondgelopen, die hij aansnijdt in de studie „Krant en Democratie" waarop hij vrijdag 26 november promoveerde bij prof. dr. J. J. van Cuilenburg. Honderden pagina's achter elkaar spit, zwoegt en graaft Scholten in zijn studie om er achter te komen hoe dat zit. Op pagina 312 komt het antwoord waarop de lezer overigens reeds geleidelijk aan voorbereid raakt. Het luidt niet: ,,geen fluit", maar evenmin: ,,ja, enorm!". Wat vermoeid, maar toch wel spotziek concludeert de auteur in z'n laatste zin, dat sommige kranten op sommige punten voor sommige lezers een adequate bijdrage aan meningsvorming leveren. Het is niet anders. Hij kan 't ook niet helpen. j I I

• I

• I I I

Is de eindconclusie niet schokkend, wat Scholten al onderzoekend meedeelt op de tussenliggende pagina's bevat de nodige verrassingen. Met name het Nederlands Dagblad en het Reformatorisch Dagblad komen er bijzonder goed af in zijn boek. Z'n onderzoek omvat drie delen. Eerst een uitgebreide theoretische verhandeling over „massamedia en democratie". Dan volgt een uitvoerig verslag van een uitgebreide inhoudsanalyse van landelijke dagbladen. Kwantiteit en kwaliteit zijn nagevlooid van de berichtgeving over het inmiddels alweer grijze geschiedenis geworden Bestek-'81-debat in de Tweede Kamer. In de Handelingen ligt precies vast wat daarbij gezegd is, zodat nauwkeurig kon worden nagegaan wat de diverse kranten daarvan maakten. En ten slotte bevat de dissertatie een verslag van een beperkt lezersonderzoek. Zelden zal ,,de krant" zo gespeld zijn als in de laatste maanden van 1978 nadat oktober van dat jaar het Bestekdebat in de Tweede Kamer was gehouden. Vijf-en-twintig doctoraalstudenten zaten 22 dagen van 's morgens negen tot 's avonds vijf koffiedrinkend en krantelezend bijeen om op ponskaarten vast te leggen wat zij in de diverse bladen hadden aangetroffen. ,,ls Lubbers goed weergegeven?" Een onmogelijke vraag, maar men kon er niet omheen. Is Aantjes correct aangehaald? Nee, zo vernemen wij op pagina 192 van Schoitens studie. Ook met uitspraken van Den Uyl en Andriessen gingen sommige verslaggevers soms op vrijmoedige wijze aan de haal. De voorbeelden worden vermeld om duidelijk te maken wat de codeurs als „onzorgvuldige weergaves" aanmerkten. Ook het aantal „zorgvuldige weergaves" (in

alle kranten gelukkig overwegend) werd geteld en zo ontstond de „zorgvuldigheidsindex". Er rolde een boeiende tabel uit, die overigens niet veel meer weergeeft dan wat vermoedelijk tien verslaggevers vier jaar geleden bakten van enkele dagen kamerdebat. Het verheugt niettemin de ,,underdog" in ons, dat twee kleine protestants-christelijke kranten de zorgvuldigheidswedstrijd wonnen: Het Reformatorisch Dagblad en het Nederlands Dagblad. Onderaan de lijst kwamen het Algemeen Dagblad, De Waarheid en De Volkskrant. Voor de totaal-uitslag verwijzen we naar tabel 1. Nu zeggen deze cijfers lang niet alles. Men kan de zaak nog vanuit een vermoeiend groter aantal gezichtspunten bezien en dat gebeurt dan ook in Schoitens boek. Zo vanuit de vraag of alle kranten (verslaggevers) hun aandacht wel eerlijk verdeelden over allen die in het parlement het woord voerden. Natuurlijk was dat niet zo. Wat Dr. Otto Scholten (toto AVC-VU, Stevede Reus)

C^l

|*^8W»

Koekoek allemaal te binnen schoot op het spreekgestoelte is de kranteiezers niet altijd gemeld en dat niet om de leider van de Boerenpartij dwars te zitten, maar vanuit de vermoedelijk terechte veronderstelling dat daarvoor bij de lezers slechts een matige belangstelling zou bestaan. Kranten notuleren niet; ze vertellen slechts waarvoor ze bij hun lezers interesse verwachten. Natte vingerwerk uiteraard, want je weet nooit. Dit uitgangspunt levert uiteraard een vertekening op van wat in de Kamer is gebeurd; in Schoitens studie vastgelegd in een tabel. De Waarheid bij voorbeeld was een krant die een ongewoon hoge belangstelling bij zijn lezers verwachtte voor wat de communistische woordvoerders te berde brachten (zoals vroeger er een eenzijdig grote belangstelling in De Standaard bestond voor ARwoordvoerders). Wel bleek De Waarheid in 1978 meer aandacht te hebben gekregen voor andere partijen dan het geval was in 1976, maar toch nog de helft van haar aandacht aina in de verslaggeving over het Bestek-debat uit naar de CPN. De vertekeningscoëfficiënt lag overigens nóg hoger bij De Telegraaf, in het Bestekdebat kennelijk de meest ,,partijdige" krant des lands, met toen relatief veel aandacht voor het CDA. De uitslag van deze wedstrijd kunt u aantreffen in tabel 2. Hoe,,leesbaar" (voor de gewone man) waren de kranten in die perjode voor wat betreft politieke informatie, commentaren en beschouwingen inbegrepen? Trouw kwam hier als kampioen uit de bus, gevolgd door Algemeen Dagblad en Het Parool. Een klap voor intellectuelen, die een NRC-abonnement als status-symbool namen, is de vaststelling dat dit blad in die periode overwegend op middelbaar niveau

431

vu-Magazine 11 (1982) 12 december 1982 ' I'twcte/ifUfTciawn

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen