VU Magazine 1983 - pagina 392

Worstelaars Wie vanuit dat perspectief terugblikt zal — hoe men dat feit ook beoordeelt — Wapenaar gelijk moeten geven. Zijn profetische vooruitblik wordt bewaarheid in de verdere loop der geschiedenis van de christelijke letterkunde. Ofschoon Wapenaar nog stelt dat een christelijk schrijver nooit zal kunnen eindigen met ,,de vraag naar wanhoop", daar deze niet kan nalaten ,.tegenover het duister het licht van zijn geloofsidealisme te doen uitstralen", blijkt — achteraf bezien — dat de groep jong-protestantse poëten meer zoekers, twijfelaars en wanhopige worstelaars heeft opgeleverd, dan vinders en zeker-weters. Het is, vanuit christelijke kring, die dichtersgeneratie steeds verweten, al luidt de vraag natuurlijk of zoeken, twijfelen en worstelen niet inherent zijn aan iedere waarachtige dichtkunst... Een vraag, mede ingegeven door wat Jan H. de Groot erover schrijft in een brief aan Risseeuw: ,,Men merkt wel eens terecht op dat mijn verzen, zoowel als die van bijna alle jongeren uit de Chr. beweging, een tekort hebben aan geloofsovertuiging, zoodat er wel sprake is van dichterlijke opleving maar niet van een positief protestantsch christelijke kunst. Inderdaad, dit valt niet te loochenen. Vele, bijna alle verzen, kunnen in elk willekeurig tijdschrift een plaats vinden. Maar de heele opleving is ontstaan uit jonge en zeer jonge menschen in een tijd die vol geestelijke verwarring en onevenwichtigheid is. Er valt alleen af te wachten, te bidden en te worstelen om een evenwichtige en diepe christelijke geloofsovertuiging." Ook in de correspondentie van Gerrit Kamphuis met Risseeuw vinden we het standpunt terug, dat te veel mensen met alle geweld theologische beschouwingen uit een gedicht willen halen, terwijl ,,christelijke poëzie" toch niet christelijk heet vanwege haar inhoud, maar omdat haar dichter een christen is, ,,wiens kracht van of strijd in het geloof hem soms drijft tot poëtische verrichtingen". Maar, laat ons niet verder vooruitlopen op die discussie...

w

/<.'

334

Bedaagde oude heren, bevlogen jongeren Wie meent dat de geschiedenis van de christelijke letterkunde in de eerste helft van de 20e eeuw een eentonige historie is, heeft het mis. Het is — en wie kon anders verwachten — een geschiedenis vol wisselende gezichtspunten, uiteenlopende meningen en de onlosmakelijk daaraan verbonden wrijvingen, conflicten en afsplitsingen. De strijdpunten in het geding zijn minder vaak literair dan wel godsdienstig van aard. Dat wil zeggen: uiteindelijk. Want steeds is op de achtergrond aanwezig de eeuwig spanningsvolle relatie tussen christendom en kunst. En het zijn de tegenstellingen in de beantwoording van de meer specifieke vraag naar het wezen van de christelijke poëzie, die de christelijke letterkundigen als groep langdurig verdeeld houden. Hoewel al wel eerder sprake was van ,,christelijke letterkunde", begint de geschiedenis, waarop wij hier de schijnwerper richten, wanneer Kuyper's souvereiniteit in eigen kring ook op letterkundig gebied baan breekt en, in 1896,,Ons T//dsc/7r/ff" wordt opgericht. Het is, aldus croniqueur Risseeuw ,,voor den bloei der christelijke letteren, een belangrijke uitgave". Dr. K. Heeroma is minder positief over Ons Tijdschrift, al was 't omdat het blad — om in zijn terminologie te blijven — nog volledig staat in het tweede réveil, te weten dat van Kuyper c.s.: ,,Het Kristelik-literaire leven, dat door deze grootse bewustmakingskampanje van het tweede réveil verwekt werd, droeg het merk van zijn geboorte. Men was zich wel bewust geworden, dat men als Kristenen o.a. ook aan literatuur moest gaan doen. Men zag dat de paganisten hun literatuur vernieuwd hadden dooreen beweging van '80, men voelde de noodzakelikheid om ook een Kristelike beweging van '80 en Kristelike tachtigers in het leven te roepen. >A//es wat de kuituur van de wereld kon opleveren, moest een Kristelike tegenhanger krijgen. Ook hier bleek het organisatievermogen echter groter dan het vormvermogen."

KAREL VAN DORP

JAN. H. EEKHOUT

Gebed voor het Russische volk

Op het voorblad van een boerenbijbel

Vóór, God, dit volk, door duivelen geknecht. Uw Woord zijn tien rechtvaardigen rukt uit handen, (geboeid nog biddende voor hun vijanden) als dood èn hemel hun wordt aangezegd — voor het zijn laatste kerken heeft geslecht, hun zenders Uwen aardbolrond gaan stoten d'explosie van hun haat en vreugdeschoten, U Satans stem tart tot het tweegevecht— voor het Uw Zoon wèèr heeftaan 't kruis gehecht, zwijgende angst ons bidden moet vervangen wetend: óf Christus óf de hel doet hangen in evenwicht de weegschaal van Uw recht— voordat Uw spot hen weglacht naar de hel, ruk 't weg onder den ban van dien Rebel.

Naakten geheim is de baring der donkre gronden; naakten geheim is het bloeien van bloemen en koren; naakt en geheim is het wezen der simpele dieren; naakt en geheim Is de drang der wrochtende handen; naakt en geheim is de dood van alle de dingen. Ik kan U niet van d'aarde scheiden. Heer!

vu-Magazine 12 (1983) 9 oktober 1983

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen