VU Magazine 1983 - pagina 112

gesteld voor de ontwikkelingen der techniek. Er is nooit op bespaard. Want die techniek hield immers een belofte in: daar moest je 't van hebben. Ik denk overigens datje dat proces niet los kunt zien van de „medicalisering" van de samenleving."

Medicalisering: Petrus aan de poort steeds duikt in deze en soortgelijke discussies het begrip medicalisering op. Het is het brandpunt in de kritiek en voor de meesten kern van de zorg om de medische zorg. Hoewel de omschrijvingen ervan sterk verschillen gaat 't daarbij in essentie om het verschijnsel dat steeds meer terreinen van het maatschappelijke handelen geschoven worden onder de beslissingsbevoegdheid van medici. Aan drs. Kimsma legde VU-magazine de vraag voor of de kritiek, aan het adres van de medische stand gericht, inzake medicalisering niet wat dubbelhartig is. Lang heeft de geneeskunde het verwijt getroffen te veel of zelfs uitsluitend aandacht te besteden aan het lichamelijke en het geestelijke en sociale aspect te verwaarlozen. Voor een deel immers heeft het medisch apparaat zich die kritiek aangetrokken, door ook dat psychische en sociale element zo niet in de therapie dan toch zeker in de diagnose te betrekken. Is het dan wel eerlijk om 't de gezondheidszorg aan te rekenen dat deze de vingers uitstrekt naar niet-medische, dat wil zeggen niet per se louter fysieke terreinen, als we medicalisering ten minste zo mogen vertalen. Met andere woorden: is medicalisering niet het onvermijdelijke gevolg van een aanvankelijk allerwege gewenste ontwikkeling? Kimsma: ,,lkdenkmeldatmedicaliseringdaarvan het automatische gevolg is. Medicalisering hangt samen met een veel dieper fenomeen, namelijk dat er in de samenleving steeds minder mensen zijn die beslissingen durven nemen met ethische consequenties. Daar zit ook onmacht van politici, die hun beslisbevoegdheid overlieten aan de professie. Waarom deden ze dat? Omdat er zodoende een aantal maatschappelijke problemen, die nu eenmaal samenhangen met de complexe structuur van onze samenleving — ik denk aan alcoholisme, drugsverslaving en allerlei sociale nood — buiten hun takenpakket viel, zodra het etiket „meö'isch" er opgeplakt kon worden. Zodra je bij voorbeeld opvoedingsproblemen als „medisch-pedagogisch" gaat beschouwen en medici inhuurt om er iets aan te doen, hoef jij er als politicus niet meer naar om te kijken. Een vraagstuk is dan „opgelost" en alleen nog een subsidieprobleem. Medici laten zich als groep daarvoor kennelijk graag misbruiken." VU-magazine: Maar de vraag blijft dan toch: in hoeverre is die kritiek betreffende medicalisering terecht en bij de gezondheidszorg aan het juiste adres? ,,Het is juist", aldus Kimsma, „dat medici op een bepaald moment hebben ingezien dat ze zich niet langer konden beperken tot het, laat ik zeggen, „somatische model". Op grond van die constatering zijn er allerlei samenwerkingsverbanden met andere disciplines van de grond gekomen — tussen huisartsen 102

en andere hulpverleners bij voorbeeld — waarbij iemand met een sociaal probleem achter zijn of haar fysieke klachten, werd gedelegeerd aan anderen, zoals een maatschappelijk werker. Dat denken vond en vind ik nog steeds een vrij optimistisch denken. Maar toch staat dat eigenlijk naast het proces van medicalisering, waarbij het gaat om 't feit dat medici steeds meer niet-medische taken gaan vervullen. Want de mensen die, bij voorbeeld in groepspraktijken of gezondheidscentra, een verbreding voorstonden ten opzichte van het ouderwetse, strikt fysieke medische denken, zijn juist niet de mensen die het medicaliseringsproces hebben voortgebracht, zoals hetaktief worden van medici op tal van niet-medische terreinen. Zij bevochten immers juist de almacht van de medicus door het aanhangen van 'f „interdisciplinaire denkmodel" en door te delegeren.''

Gewone mensen Voor medisch socioloog dr. Jelle Jan Klinkert — tot voor kort als zodanig werkzaam aan de VU — ligt hét proces van medicalisering ingebed in een veel breder verschijnsel, namelijk dat van de professionalisering. Ook Klinkert beschouwt medicalisering als een proces waarbij het menselijk bestaan steeds meer wordt geplaatst in het perspectief van gezond en ziek, wat ertoe leidt dat dit bestaan, net als trouwens het hele maatschappelijke leven steeds meer in de greep raakt van de gezondheidszorg. Zonder veel moeite wijst hij op tekenen van die medicalisering in zijn bijdrage aan de afscheidsbundel voor Van Aalderen. Hij wijst op het toenemend verschijnsel van de medische keuring:,,Steeds vaker staat een geneeskundige als Petrus aan de poort van de hemel, die op aarde zijn afschaduwing vindt in het lidmaatschap van een sportvereniging, het bezit van een hypotheek of het genot van een WAO-uitkering." Om te tonen dat het niet alleen een medisch, maar om een veel algemener proces in de samenleving gaat, gebruikt hij de term „proto-professionalisering": ,,Gewone mensen", leken, hebben geieerd, en doen dat nog voortdurend, om hun eigen ervaringen en problemen te verwoorden en te begrijpen in professionele terminologie. Het verschijnsel treedt overal op, aldus Klinkert, waar professionalisering van de hulpverlening plaatsvindt: in het maatschappelijk werk, de advocatuur, de gezondheidszorg.

vu-Magazine 12 (1983) 3 maart 1983

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen