VU Magazine 1983 - pagina 447

Prof. Bianchi, maker van de film „Gevangen verbeelding":

,Liever een film dan een gortdroog artikel!' Op 26 oktober zond de IKON een korte film uit, getiteld,,Gevangen verbeelding". De maker isVU-criminoloogprof. Herman 8/ancA7/die de film nadrukkelijk als,.wetenschappelijk produkt" presenteert. VU-Magazine kreeg een voorvertoning en sprak met Bianchi over de achtergronden van, en zijn bedoelingen met deze in meer dan één opzicht opmerkelijke film die de vervreemding van het moderne gevangeniswezen verbeeldt.

,,En, wat vind je ervan?", vraagt prof. Bianchi verwachtingsvol en met nauw verholen trots, als onder de laatste orgelklanken de aftiteling in beeld verschijnt. In een studio van het Audiovisueel Centrum van de VU hebben we zojuist het eindprodukt aanschouwd. De film is eigenlijk geen échte film, maar een op beeldband overgebrachte diaserie. De snelle opeenvolging van beelden suggereert echter wel degelijk beweging en benadrukt de onwezenlijke sfeer die ze oproepen in hoge mate. Het fraaie camerawerk van fotograaf Peter Walters en de gorgelende orgelklanken die Ewald Kooiman ter begeleiding aan het Couperinorgel van de VU ontlokt, maken de film tot een boeiend maar schrijnend geheel. De eerste beelden zijn ontleend aan Piranesi, een door sinistere visioenen gekwelde Italiaan, die in het midden van de achttiende eeuw zijn droombeelden uittekende: immense gewelven en holle kerkers, zinloze en neerdrukkende ruimten waarin de sporadisch voorkomende menselijke figuren als niet meer dan ornamenten zijn aangebracht. „ D e mensen zijn er voor de gebouwen, niet andersom", zegt de commentaarstem. Dan verschijnt de penitentiaire inrichting Over-Amstel, beter bekend als Bijlmerbajes, in beeld. De conclusie ligt voor de hand: dit is de steen geworden nachtmerrie van Piranesi. De beelden van het in- en exterieur van dit strafcomplex tonen op suggestieve wijze dat ook hier niet de mens maar het bouwwerk vooropstaat. Het commentaar bij deze beelden bestaat uit wetsartikelen en gevangenisregels die door de begeleidende beel-

vu-Magazine 12(1983) 10 november 1983

Prof. Herman Bianchi (AVO/VU — Kees Keuch)

den als onwaarachtig en absurd verbleken. Zo wordt de stelregel, dat het verblijf in een gevangenis gericht moet zijn op,,resocialisatie"en terugkeerin de samenleving, weersproken door het beeld van de hoge grauwbetonnen muur en zien we, bij het uitspreken van het uitgangspunt dat de menselijke leefbaarheid van 't grootste belang is, waar zoveel mensen onder één dak verzameld zijn, de spiedende camera's aan het plafond en het reusachtige p^iieel dat ze bedient op het scherm verschijnen. Vlektyphus Het is duidelijk: de film is een aanklacht tegen het grootschalige gevangeniswezen en toont onbarmhartig de tegenstrijdigheid van doelen en middelen die men er hanteert. Bianchi: ,,lk heb twee dingen willen aantonen. In de eerste plaats is dat 't feit dat de mens die in handen van

Justitie valt een ,,stigmatiseringsproces" ondergaat dat uiterst vervreemdend werkt. Als men hoort dat je, zoals dat heet, met de Justitie in aanraking bent geweest, dan doen ze anders tegen je. Het is vergelijkbaar met discriminatie: je krijgt een etiketje opgeplakt dat niet of nauwelijks nog valt te verwijderen, In de tweede plaats wil ik in de film duidelijk maken dat men in gevangenissen de doeleinden die men er pretendeert na te streven helemaal niet kan bereiken. Men heeft altijd geprobeerd rechtvaardigingen te vinden voor straf. Straf is niet iets leuks. Die rechtvaardigingen zijn echter niet alle even rationeel. ,,Resocialisatie", zeg maar voorbereiding tot terugkeer in de samenleving, is zo'n rechtvaardiging. De film toont hoe absurd dat uitgangspunt is wanneer je een gevangenis als de Bijlmerbajes goed bekijkt. Dit gebouw is neergezet als de,,triomf van het medische model". De gedachte is: de delinquent is ziek. Is hij heel erg ziek dan heeft hij een psychiater nodig. Is hij wat minder ziek — bij voorbeeld griep in plaats van vlektyphus — dan mag een maatschappelijk werker het doen. Mensen die we opsluiten moeten we behandelen, bejegenen noemt men dat. Vandaar al die torens met een eigen functie: een vrouwentoren, een toren voor drugsverslaafden, een toren voor jeugdige gevangenen en één waar men delinquenten psychiatrisch kan behandelen. Een vergelijking met de verschillende afdelingen van een ziekenhuis ligt voor de hand. En niet voor niets is de criminologie geworden tot een soort ziekten leer! Daarnaast is zo'n gevangenis een uitdrukking van repressie, vooral ook om

373

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen