VU Magazine 1984 - pagina 269

en van overbrengingsmiddelen zoals bommenwerpers en raketten) zijn in dit verdrag niet voorzien. Het discriminatoire karakter van dit verdrag valt dus niet te ontkennen, al nemen de voorstanders aan, de Engelsen en de Canadezen met hen, dat deze discriminatie de enige rationele benadering is om de kernwapenwedloop tot stilstand te brengen. Naar hun opvatting zou dit verdrag moeten worden beschouwd als een eerste stap op de weg naar ontwapening of vermindering van bewapening, naar het scheppen van een gunstig klimaat voor verdere stappen op dit gebied en in algemene zin als een teken van verminderde spanning in de wereld, gebaseerd op overeenstemming tussen de beide supermogendheden." In een commentaar wordt het Russisch-Amerikaanse initiatief „interessant" genoemd. „De non-proliferatie weegt voor hen blijkbaar bijzonder zwaar, zwaari der dan de tegenstellingen die er tussen beide be'. staan, waarvan Vietnam en tiet Midden-Oosten wel ; de meest spectaculaire zijn." ; Geconstateerd wordt voorts: „Het overgelegde ont\ werp behelst ook geen waarborgen voor de veiligheid • van de niet-atoommogendheden." '• inderdaad komen van de zijde van de kernwapenvrije : landen de felste negatieve reacties, vooral uit de : „derde wereld". India verklaart het ontwerp „onaan: vaardbaar". Japan wijst er op dat het ontwerp erover : zwijgt of de bestaande kernmogendheden verplicht : zijn hun voorraden kernwapens te verminderen. Niet : alleen in de preambule moet iets over algemene • ontwapening staan, maar ook in het verdrag zélf. • De felste reactie komt van China, dat spreekt van : „gigantisch bedrog". „De VS en de Sowjet Unie : willen „vredelievende landen het recht ontzeggen '. kernwapens voor zelfverdediging te ontwikkelen, ter: wijl zij de vrije hand hebben kernchantage te plegen."

: Brazilië • Als het ontwerp enkele dagen oud is, overziet de NRC • (1 sept. '67) het hele pakket reacties, zoals die geno". teerd konden worden in het onderhandeiingscen'. trum Geneve. : „Terwijl Brazilië, India en Nigeria, drie van de acht : niet-gebonden landen die tot de ontwapeningscon: ferentie der zeventien landen behoren, het een week : geleden door de VS en de Sowjet Unie ingediende • ontwerpverdrag dat de verspreiding van kernwapens " probeert te voorkomen, hun kritiek niet hebben ge• spaard, heeft Zweden een vierde niet-gebonden ' land, een nieuw artikel ingediend waarvan de strek: king is: „alle verdragspartijen te onderwerpen aan : de inspectie van de Internationale Atoom Organisa: tie te Wenen. : Van de critici was de Braziliaan het felst. Hij herin: nerde er aan dat Brazilië het verdrag dat een kernwa: penvrije zone in Latijns Amerika instelt, heeft gete' kend. Bij de ondertekening van dit verdrag heeft • Brazilië verklaard dat het weliswaar afzag van enige • kernbewapening, maar dat zulks niet impliceert dat : het ook afstand doet van zijn recht tot het onderne: men van wetenschappelijk speurwerk, strekkende : tot zijn technologische ontwikkeling. Met andere : woorden: Brazilië wenst geen afstand te doen van • zijn recht op vreedzame proefontploffingen waartoe • het genoodzaakt zou worden als het genoodzaakt - zou worden dit verdrag te tekenen. Het is verder van " mening dat dit verdrag niet aanvaardbaar is omdat : het geen waarborgen bevat tegen z.g. nucleaire : chantage en de kernwapenstaten niet verplicht hun : kernwapenarsenalen te verminderen." 222

die niet meedoet aan de Geneefse conferentie. Het commentaar van Parijs op het herziene ontwerp blijft afwijzend. „Men verwees in dit verband naar het standpunt van de Franse regering dat dit verdrag het bestaande kernwapenevenwicht slechts zal bevriezen en de zaak van de algemene en algehele ontwapening geen stap verder brengt." Voorjaar 1968 wordt duidelijk, dat er nog heel wat zal moeten gebeuren voordat er een non-proliferatieverdrag tot stand komt. Als er vijf weken onafgebroken in Geneve is geharreward, overziet de NRC op 1 juni 1968de situatie: „Tegen het jaar 1980 zullen kernreactoren voor vreedzaam gebruik verspreid over de gehele wereld, voldoende plutonium als bijprodukt voortbrengen om samen 15.000 atoombommen per jaar te kunnen maken. Ongeveer 12 landen zullen, tenzij men er bijtijds maatregelen tegen neemt, tegen die tijd in staat zijn deze wapens te vervaardigen — en daar zijn landen bij die eikaars doodsvijanden zijn. Het is om de mensheid voor deze nachtmerrie te behoeden dat de Verenigde Staten en de Sowjet Unie het door hen gezamenlijk opgestelde ontwerp nonproliferatieverdrag bij de Verenigde Naties hebben ingediend. Daarnaast hebben de VS, de Sowjet Unie en Engeland zich verbonden om via de Veiligheidsraad militaire hulp te garanderen aan niet-atoomianden die door atoomlanden met kernwapens zouden worden bedreigd of aangevallen." Het wil er bij de NRC-schrijver kennelijk niet in dat de betrokken nucleaire mogendheden (ook eikaars doodsvijanden) onvoldoende vertrouwen in de rest van de wereld genieten om met een dergelijke verklaring te kunnen volstaan. Van weinig begrip voor het geringe enthousiasme om tot vrijwillige, eenzijdige ontwapening over te gaan in de niet-gebonden landen getuigt ook de reactie, die de NRC optekent uit de mond van de Nederiandse

,,Aldeze bezwaren van de kant van de niet-gebonden landen werden verwachten hebben dusnietverrast", schrijft de NRC. . Verwacht? inderdaad kon men met de klompen aanvoelen dat haviken in kernwapenvrije landen niet anders zuilen redeneren dan die in de nucleaire mogendheden. Waarom zouden de argumenten tegen eenzijdige ontwapening slechts geldig zijn in NAVO- en Warschaupactlanden? En niet bv. in Afghanistan, Pakistan of Cuba?

Aanpassen Verrast door de kritiek of niet, in de daaropvolgende maanden doen Amerika en Rusland hun best het omstreden ontwerp nog wat aan te passen aan de veriangens van de niet-gebonden landen. Drie artikelen worden geamendeerd en drie nieuwe komen erbij, maar het stuk dat op vrijdag 19 januari 1968 als een ,,Nieuw ontwerpverdrag tegen verspreiding van kernwapens" door Rusland en Amerika aan de wereld wordt voorgelegd, oogst nog verre van algemene bijval. Wei is de morele ontwapeningsverplichting van ook nucleaire mogendheden wat aangedikt. Een beroep wordt gedaan op alle verdragssluitende partijen om te onderhandelen over een beëindiging van de bewapeningswedloop en over algehele en algemene ontwapening. Maar hoe kernwapenvrije landen te vrijwaren van ,,nucleaire chantage"? Daar hebben Amerika en Rusland niets op weten te vinden. India wijst daar weer meteen op. Maar volgens Washington dienen die garanties in de Verenigde Naties te worden gevonden. Het maakt weinig indruk in New Delhi. Geen van de NAVO-landen acht zich voldoende tegen nucleaire chantage beveiligd door de VN. Waarom zou dat dan wel voldoende zijn voor een derde-wereldland?

De Russische premier Kosygin weltt de wereld op in te stemmen met hetontwerpnon-proliferatieverdragdat op 25 augustus 1967 door Ruslanden Amerika aan alle staten van de wereld wordt voorgelegd. (ANP)

i\/iijipaai President Johnson begeleidt het herziene ontwerp weer met hooggestemde bewoordingen. ,,Het verdrag Is een mijlpaal in de pogingen om een nucleaire catastrofe te voorkomen... Het verdrag Is niet een schepping van de VS en de Sowjet Unie, maar van alle naties, groot en klein, die de wetenschap en de vastbeslotenheid delen dat de mens de krachten die hij heeft ontketend, moet en zal blijven beheersen", zo prijst hij het ontwerp aan. De geschiedenis zou dit verdrag z.i. zien als ,,een mijlpaal op de moeilijke weg van de mensheid naar het grote doel: het voorkomen van een kernramp." Hij plaatst het ontwerp in de rij van Washingtons pogingen, die in 1946 begonnen methetplan-Baruch.

Preambule van het Non-Proliferatieverdrag

China Het scherpste commentaar komt weer van communistisch China, dat met lede ogen toeziet hoe Amerika en Rusland met eikaar aanpappen. Het ontwerp wordt door de Chinezen gebrandmerkt als ,,een gecombineerde Russisch-Amerikaanse poging om de ,baas" op kernwapengebied te blijven. Het officiële Pekingse Volksdagblad meent dat het verdrag erop gericht blijft de geen kernwapens bezittende mogendheden te beroven van hun recht zelf kernwapens te vervaardigen. Uit alles blijkt, aldus het Volksdagblad, dat de kliek van Breznjew en Kosygin „ d e belangrijkste medeplichtige is van het Amerikaanse imperialisme." Naast China is Frankrijk de tweede kernmogendheid vu-Magazine 13 (1984) 6 juni 1984

i

De Staten, die dit Verdrag sluiten, hierna aangeduid als „de partijen bij dit Verdrag", overwegende de verwoesting, die de gehele mensheid zou treffen door een kernoorlog en de daaruit voortvloeiende noodzaak elke inspanning te ondernemen om het gevaar van zulk een oorlog af te wenden en maatregelen te nemen om de veiligheid der volken te waarborgen, gelovende dat de verspreiding van kernwapens het gevaar van een kernoorlog ernstig zou vergroten, in overeenstemming met resoluties van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties, waarin wordt opgeroepen tot het sluiten van een overeenkomst over de voorkoming van verdere verspreiding van kernwapens, hun voornemen te kennen gevend om op een zo spoedig mogelijk tijdstip het einde van de nucleaire wapenwedloop te bereiken en doeltreffende maatregelen in de richting van nucleaire ontwapening te nemen, aandringend op samenwerking van alle staten tot het bereiken van dit doel, de vastbeslotenheid in herinnering brengend, uitgedrukt door de partijen bij het Verdrag inzake het verbod van kernproeven in de dampkring, in de

vu-Magazine 13(1984)6juni 1984

gedelegeerde mr. H. F. Eschauzier: ,,Zlj hebben jarenlang aangedrongen op een beëindiging van de koude oorlog", zegt hij verongelijkt,,,maar nu beide supermachten elkaar op een moeilijk terrein hebben gevonden en eikander de hand hebben gereikt, verwijten zij het hun." Kortom, de Nederlandse gedelegeerde ziet de bezwaren makende niet-gebonden landen als een onredelijke club, lastig en nauwelijks serieus te nemen omdat zij niet begrijpen dat het in hun belang is wat Amerika en Rusland voorstellen. Dat blijft de toonzetting van de berichtgeving in de Westerse pers over wat de derde-wereldlanden ervan vinden. Er wordt weinig aandacht besteed aan argumenten van deze zijde. Tot de arrogantie van de macht behoort ook het zichzelf toeschrijven van een groter verantwoordelijkheidsbesef. In ieder geval krijgt elk puntje dat een westers land geregeld wenst te zien om te voorkomen dat het een technologische achterstand oploopt, aanzienlijk meer aandacht. Belang hebben de regeringen van de westerse mogendheden er ook niet bij dat breed in de westerse pers wordt uitgemeten weike de bezwaren niet-nucleaire mogendheden hebben om vrijwillig afstand te doen van nucleaire beveiliging. Met name in het van de publieke opinie afhankelijke NAVO-blok is het een moeilijk te verkopen verhaal dat wat goed is voor de rest van de wereld (,,De kernwapens de wereld uit, om te beginnen in de landen die nog geen kernwapens hebben"), een gevaarlijke bedreiging zou vormen voor de eigen veiligheid. Op het Indiase verwijt dat Amerika en Rusland geen enkele effectieve rem op de verticale proliferatie leggen, antwoordt de Canadese vertegenwoordiger dat als vijf mensen met pokken worden besmet, we niet moeten beslissen om geen maatregeien te treffen om de rest van de bevolking af te zonderen of in te enten zolang de eerste vijf nietzijn genezen. Het beeld is evenals de term ,,proliferatie" ontleend aan een ziekte. Maar het vermag de belangstelling

ruimte en onder water van 1963, inde preambule hiervan, te trachten de stopzetting van alle proefexplosies van kernwapens voor altijd te bereiken en onderhandelingen hiertoe voort te zetten, verlangend de vermindering van de internationale spanning te bevorderen en het vertrouwen tussen de staten te versterken, teneinde de stopzetting van de vervaardiging van kernwapens, de vernietiging van alle bestaande voorraden daarvan, en de verwijdering uit de nationale arsenalen van kernwapens en hun vervoersmiddelen te vergemakkelijken, met het doel te komen tot een verdrag inzake algemene en volledige ontwapening onder strenge en doeltreffende internationale controle, in herinnering brengend, dat, in overeenstemming met het Handvest van de Verenigde Naties, staten zich in hun internationale betrekkingen moeten onthouden van bedreiging met of gebruik van geweld tegen de territoriale integriteit of politieke onafhankelijkheid van enige staat of op enige andere wijze, die onverenigbaar is met de doeleinden van de Verenigde Naties, en dat het tot stand brengen en de handhaving van de internationale vrede en veiligheid bevorderd dienen te worden met de geringst mogelijke aanwending van de menselijke en economische hulpbronnen van de wereld voor bewapening, zijn het volgende overeengekomen;

223

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen