VU Magazine 1984 - pagina 502

Twee proefschriften overde'opvoeding'van liet gezin:

De strijd voor de morele verheffing van liet volk Het gezin heet niet voor niets de 'hoeksteen van de samenleving'. Het is immers een doorgeefluik voorwaarden en normen over hoe de samenleving in elkaar zit. Daarom is het gezin ookeen dankbaar object voordiegenen die menen datde samenleving te besturen valt vlade 'heropvoeding' van gezinnen. Dat bleek onlangs weer eens, toen minister Ruding in een kranteinterview zei: „Vergroting van de inkomensverschillen is nodig. Anders zeggen de mensen toch: ik blijf rustig achter detelevisie zitten." En minister Brinkman, eveneens van het CDA, meent dat werkloze jongeren, in 'dank'voorhun uitkering, wel eens verplicht vrijwillig werkzouden kunnen doen. Dat deze poging om mensen, die het toch al niet makkelijk hebben, in het hoekje van de asocialen, luie en onhandelbaren te stoppen niet nieuw is, blijkt uit twee recente proefschriften. Dr. L. F. Groenendijk, pedagoog aan de VU, schreef in 'De nadere reformatie van het gezin'overde opvoedkundige visie van PetrusWittewrongel op de christelijke huishouding. En Ali de Regt, sociologe aan de Universiteit van Amsterdam, promoveerde op 'Arbeidersgezinnen en beschavingsarbeid', ontwikkelingen in Nederland van 1870 tot 1940. door Roeleke Vunderink

Petrus Wittewrongel was een Amsterdamse predikant die leefde van 1609 tot 1662. Zijn 'Oecomenia Christiana' was het eerste gereformeerde handboek voor het leiden van een huishouden. Daarin wordt minitieus voorgeschreven hoe een huisgezin moet worden bestuurd. Wittewrongel behoorde tot de piëtistische beweging binnen de gereformeerde kerk, die bekend staat als de Nadere Reformatie. Aan hun ideaal — een vrome levenswandel — beantwoordden echter veel te weinig mensen. "Zij achtten zich geroepen om daarin verbetering te brengen", schrijft dr. L. F. Groenendijk. "In het gezin moest de grondslag worden gelegd voor een betere kerk en republiek. Een sleutelfunctie werd daarbij toegekend aan de opvoeding: het gereformeerde volk moest van jongs af aan geleerd worden om in godsdienstig en maatschappelijk inzicht in gehoorzaamheid aan Gods wet te leven." Vergeefse vrijers Wil een dergelijke opvoeding succesvol zijn, dan moet allereerst de basis daarvoor — een goed huwelijk — aanwezig zijn. Dat huwelijk kende een

410

drievoudige doelstelling: het gerieflijk maken van het menselijk leven, het vermijden van onkuisheid, en de uitbreiding van het menselijk geslacht. Uiteraard is de keuze van de huwelijkspartner daarom bijzonder belangrijk: "Men moet een partner zoeken die dezelfde ( = gereformeerde) religie is toegedaan, welopgevoed is, met wie men niet te veel verschilt qua opvoeding en stand, en met wie men karakterologisch behoorlijk overweg kan: de 'humeuren' moeten accorderen". Wittewrongel waarschuwt met name tegen huwelijken tussen gereformeerde en rooms-katholieke of doopsgezinde partners. Nu kan het natuurlijk gebeuren dat de partner die men op het oog heeft deze liefde niet retourneert. (Overigens zijn de mannen degenen die een partner kiezen; de vrouwen worden gekozen.) "Deze vergeefse vrijers", schrijft Groenendijk, "bemoedigt Wittewrongel met de gedachte dat God desgevraagd het meisjeshart in gunstige zin kan bewerken." Is er eenmaal getrouwd, dan moeten mannen en vrouwen zich aan nauw omschreven regels ten opzichte van elkaar te houden. Zij behoren eikaars huis, tafel en bed te delen, en overspel

of echtbreuk is uiteraard ten strengste verboden. Op overspel zou volgens Wittewrongel zelfs de doodstraf moeten staan. Een vraagpuntje is nog of vrouwen deze schanddaad zwaarder moet worden aangerekend dan mannen. Want de gevolgen van overspel zijn voor vrouwen duidelijk aanwijsbaar: zij kunnen zwanger worden. Maar nee, juist de mannen zouden zwaarder gestraft dienen te worden. "Zij behoren immers, naar Augustinus reeds opmerkte, de vrouwen in deugd te overtreffen en met hun voorbeeld te regeren." In het algemeen behoort de huwelijksliefde tussen man en vrouw garant te staan voor eikaars welstand. Maar daarnaast hebben man en vrouw ook aparte taken en plichten. Dat de vrouw ondergeschikt behoort te zijn aan haar man hoeft ons nauwelijks meer te verbazen. Zij is een 'noodzakelijke huipe', ze moet gehoorzamen, behalve als haar man haar vraagt iets te doen dat in strijd is met de Goddelijke Wet. Voorts moet zij haar man eerbiedigen en moet zij hem behulpzaam zijn. Vroom Natuurlijk baseert Wittewrongel zich hierbij op het scheppingsverhaal,

vu-Magazine 13(1984) 11 december 1984

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen