VU Magazine 1985 - pagina 470

gebied van granen en vlees, Brazilië met staal, schoenen en textiel. Afgezien van koffie produceren wij hetzelfde als zij. Alles wat wij naar de VS exporteren moet concurreren tegen hun nationale industrie." Ze trekt bovendien fel van leer tegen het systeem waarin banken alleen hun eigen belang nastreven: "Het kapitalisme is wreed, dat weten we, maar wat de banken doen is waanzin. Het is een systeem waarin niemand weet wie de rekening betaalt, en iedereen de andere bedreigt. De dollar wordt door geen enkele internationale instantie gecontroleerd, niemand controleert de particuliere banken. Banken zijn openbare, dientverlenende bedrijven. Ze zouden genationaliseerd moeten zijn, want in het nastreven van hun eigen belangen dreigen ze de hele wereld op te blazen."

Maria da Conceigao Tavares: "Banken dreigen in het nastreven van hun eigen belangen de wereld op te blazen."

gelopen drie jaar dan ook dramatisch gedaald. Juist besparingen en investeringen zijn essentieel om langdurige groei te bereiken. Het IMF-beleid heeft echter precies het tegenovergestelde bewerkstelligd." MJ& simpele aftreksom tussen import en export leert dat hoe kleiner dit verschil, hoe kleiner het tekort op de lopende rekening van de betalingsbalans. Schuldenlanden zouden dus meer moeten exporteren. Exporteren betekent echter tegelijkertijd voor een ander land importeren. En van dat laatste land hangt het volume van de export van het schuldenland af. Nu lijkt het westen de laatste tijd steeds minder genegen produkten van schuldenlanden af te nemen. Op de vraag of dat inderdaad zo is, antwoordt prof. Visser: "Dat klopt, en dat is ook één van de grootste zorgen. De schuldenlanden zijn steeds belangrijker geworden op de wereldmarkt, en met name in bedrijfstakken die in het westen een kwijnend bestaan leiden, zoals de textiel en de scheepsbouw. Het westen zou moeten aanpassen, maar aanpassen doet pijn (de werkloosheid groeit bij voorbeeld), dus gaat het de eigen bedrijfstakken beschermen. De makkelijkste methode is dus om de invoer af te remmen. Maar dan maak je het andere landen moeilijk om hun export op te voeren en dus hun schulden af te betalen." Maria da Conceigao Tavares is ook van mening dat het westerse protectionisme de schuldenlanden de das omdoet. Ze verklaarde tegen NRC Handelsblad (op 4 april 1984) dat Brazilië en Argentinië dezelfde produkten afleveren als de Verenigde Staten: "Daarom kunnen we niet integreren met de VS. We concurreren met de Amerikanen, Argentinië op het De juridische faculteit van de VU is bezig met een onderzoek naar de vraag of er iets te zeggen valt over het recht op ontwikkeling. Er bestaat bij voorbeeld wel degelijk verband tussen juridische regelingen en de schuldencrisis. Volgens prof. dr. P. J. I. M. de Waart zijn er over de contracten die het IMF de schuldenlanden 'oplegt' wel wat kritische gedachten mogelijk. Juristen hebben tot nu toe weinig onderzoek gedaan naar regelingen van het IMF. Ten dele wordt dit veroorzaakt doordat contracten, zowel met het IMF als met de particuliere banken, vaak niet openbaar zijn. Het kost nogal wat moeite deze te achterhalen. Een andere vraag is, waaraan contracten en verdragen omtrent de 'schuldencrisis' getoetst kunnen worden. Daar be-

386

Op 19 september werd Mexico getroffen door een aardbeving. Na het zwarte weekend in 1982 heeftMexico tot nu toe braaf meegewerkt aan een sanering van de schuldenlast. De aardbeving draait de klok weer helemaal terug. Mexico zal nu nieuwe leningen nodig hebben, schrijft de Volkskrant, en dat betekent een stijging van de rentelast. Het was des te pijnlijker dat het IMF een lening van 900 miljoen dollar aan Mexico had opgeschort omdat het de vereiste aanpassingen nog niet had doorgevoerd. Van Keynes' oorspronkelijke plan — de Clearing Union — is niets terecht gekomen, zo kan men veertig jaar later constateren. Integendeel. Steeds vaker wordt het IMF van het falen van het eigen beleid beschuldigd, een beleid dat bovendien „onmenselijk" zou zijn vanwege het hoge bedrag aan bezuinigingen dat de schuldenlanden moeten doorvoeren. Prof. Visser: „Men moet niet vergeten dat het IMF niet veel meer is dan een verzameling landen. Kritiek op het IMF zou dus eigenlijk kritiek op de leden landen moeten zijn. Het afschuiven van de problemen op het IMF is mijns inziens niet terecht. Neem bij voorbeeld de agrarische sector van het landbouwbeleid van de Europese Gemeenschap. Die voert een zo sterk protectionistisch beleid dat produkten van Latijns-Amerika geen schijn van kans hebben. Dat zou dus moeten veranderen wil de export van deze landen kunnen groeien. Een andere mogelijkheid om uit de 'schuldenproblematiek' te komen, is het verlenen van subsidies aan schuldenlanden zodat zij de rente kunnen betalen. Bovendien zouden de schuldeisers wel eens genoegen kunnen nemen met een lagere spread. Want die hebben de westerse banken de laatste jaren buiten proportie verhoogd!" D Gebruikte literatuur: Van Vincent Bakker en Feike Salverda zijn twee Vrij Nederland-kleurenbijlagen versctienen waaruit veel gegevens in dit omslagverhaal afkomstig zijn. De bijlagen (De bom onder de banken, 3-3-1984 en De schuld van het kapitaal, 7-7-1984) zijn uitstekend leesbaar en bevatten een schat aan informatie. Anthony Sampson, De geldschieters (Ned. vertaling van The Moneylenders), Van Holkema en Wahrendorf, 1981. Michael Moffit, The World's Money. International Banking from Bretton Woods to the Brink of Insolvency, 1983.

staan geen standaardclausules voor. Een mogelijke toet- ^ singsgrond zou veel vager moeten zijn: kunnen staten door het monetaire beleid zo in de verdrukking komen dat de rechten van de mens met voeten worden getreden? Een aardige bijkomstigheid is nog dat het sinds het begin van deze eeuw niet meer mogelijk is een land dat zijn schulden niet betaalt, via een gewapend conflict te dwingen aan zijn verplichtingen te voldoen. De Porter-conventie verbiedt een gewapend conflict als dat uitsluitend is bedoeld om schulden te innen. De juiste weg bij een dergelijk verschil van mening is de internationale arbitrage in te schakelen. Het Permanente Hof voor Internationale Arbitrage wijst drie arbiters aan die voor de betrokken landen (of een land en een internationaal bedrijf zoals een bank) het conflict oplossen. ^

VU-MAGAZINE — NOVEMBER '85

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen